Η θανάτωση ζώου για προσφορά φαγητού  στον βουδισμό

Ελεύθερη απόδοση και σχόλια: Δημήτριος Βασιλειάδης

Majjhima Nikāya, 55, Jīvaka Sutta, 12

«Αν κάποιος σφάξει ένα ζωντανό ον για τον Ταθαγκάτα ή  για μαθητή του, εμπίπτει σε απαξία σε πέντε περιπτώσεις.

•Όταν λέει: «Πήγαινε και φέρε αυτό το ζωντανό ον», αυτή είναι η πρώτη περίπτωση στην οποία εμπίπτει σε απαξία.

•Όταν αυτό το ζωντανό ον βιώνει πόνο και θλίψη καθώς το οδηγούν μαζί με μια θηλιά στον αυχένα, αυτή είναι η δεύτερη περίπτωση στην οποία  εμπίπτει σε απαξία.

•Όταν λέει: «Πηγαίνετε και σφάξτε αυτό το ζωντανό ον», αυτή είναι η τρίτη περίπτωση κατά την οποία  εμπίπτει σε απαξία.

•Όταν αυτό το ζωντανό ον βιώνει πόνο και θλίψη καθώς σφαγιάζεται, αυτή είναι η τέταρτη περίπτωση κατά την οποία  εμπίπτει σε απαξία.

•Όταν παρέχει στον Ταθαγκάτα ή στον μαθητή του τροφή που δεν είναι επιτρεπτή, αυτή είναι η πέμπτη περίπτωση στην οποία  εμπίπτει σε απαξία.

Όποιος σφάζει ένα ζωντανό ον για τον Ταθαγκάτα ή για μαθητή του, είναι πολύ κακό σε αυτές τις πέντε περιπτώσεις».

Η Jīvaka Sutta, που αποδίδεται στον Βούδα, βάζει ορισμένους όρους για το πότε μπορεί και πότε δεν μπορεί ένας βουδιστής μοναχός (bhikkhu) να τρώει κρέας.

Αρχικά, ο Jīvaka Komārabhacca πλησιάζει τον Ευλογημένο (Γκοτάμα Βούδα), εκφράζοντας την απορία για την αλήθεια μιας φήμης που άκουσε.

Αξιότιμε κύριε, έχω ακούσει αυτό: «Σφάζουν ζωντανά όντα για τον ερημικό Γκοτάμα. ο ερημικός Γκοτάμα τρώει εν γνώσει του κρέας που του έχουν ετοιμάσει από ζώα που σκοτώθηκαν για χάρη του». Σεβασμιότατε, αυτοί που μιλούν έτσι λένε αυτά τα δίδαξε ο Ευλογημένος και ότι δεν τον παραποιούν με αντίθετες πράξεις. Άραγε εξηγούν τα πράγματα σύμφωνα με το dhamma και με τέτοιο τρόπο ώστε καμία μομφή να μη μπορεί να συναχθεί νόμιμα ενάντια στους ισχυρισμούς τους;

Ο Ευλογημένος τότε αρνείται τη φημολογία λέγοντας:

Jīvaka, αυτοί που μιλούν έτσι δεν λένε αυτό που ειπώθηκε από εμένα, αλλά με παραποιούν με αναληθή λόγια που είναι αντίθετα με την πραγματικότητα.

Αφού διέψευσε τις φήμες που παρουσίασε ο Jivaka, ο Ευλογημένος ορίζει τρεις περιπτώσεις όπου το κρέας δεν πρέπει να καταναλώνεται από κανέναν bhikkhu.

Όταν φαίνεται, ακούγεται ή υπάρχει υποψία ότι το ζωντανό ον έχει σφαγιαστεί για τον bhikkhu – λέω ότι δεν πρέπει να καταναλώνεται κρέας σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις.

Λέω όμως ότι υπάρχουν τρεις περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να καταναλωθεί το κρέας – όταν δεν φαίνεται, δεν ακούγεται και δεν υπάρχει υποψία ότι το ζωντανό ον έχει σφαγιαστεί για τον bhikkhu.

Σχόλια:

1. Η απαγόρευση της κατανάλωση κρέατος στον βουδισμό έχει καθαρά ηθικό χαρακτήρα. Ο μοναχός δεν θα πρέπει να σκοτώνει ή να γίνεται αιτία να σκοτώσουν οποιοδήποτε ζωντανό όν. Δηλαδή, αν ο bhikkhu ήταν η αιτία για τη σφαγή του ζώου, τότε θα ήταν απαράδεκτο γι’ αυτόν να φάει το κρέας.
2. Η αποδοχή της κατανάλωσης κρέατος στις προαναφερθείσες τρεις περιπτώσεις αφορά τον περιπλανώμενο μοναχό (bhikkhu), ο οποίος εν μέρει τουλάχιστον διατρέφεται με ελεημοσύνη. Η διατροφή του βασίζεται στην τροφή που του προσφέρεται από άλλους, και, δεδομένου ότι το ζωντανό ον έχει ήδη σφαγιαστεί –  όχι για χάρη του bhikkhu – δεν συμβάλει ηθικά και καρμικά στη θανάτωση του, ενώ ταυτόχρονα αποδέχεται τη γενναιοδωρία της  ελεημοσύνης που του παρέχεται.
3. Η λέξη «bhikkhu» κυριολεκτικά σημαίνει «αυτός που ζητιανεύει». Η γυναίκα μοναχή στον βουδισμό ονομάζεται «bhikkhuni».
4. Από τα λεχθέντα του Βούδα μπορούμε να συνεπάγουμε ότι ο μοναχός δεν θα πρέπει να αγοράζει κρέας, καθώς καθίσταται εμμέσως ηθικός αυτουργός για τη θανάτωση του ζώου παρέχοντας το κίνητρο του κέρδους στον κρεοπώλη.
5. Συνοψίζοντας, η κατανάλωση κρέατος στον βουδισμό θα μπορούσε να επιτραπεί μόνο σε δύο περιπτώσεις, α) όταν ζητιανεύει κανείς τη τροφή του, και β) όταν δεν έχει δυνατότητα άλλης επιλογής, π.χ. στην οροσειρά του Θιβέτ ή στην Αλάσκα όπου τα λαχανικά είναι δυσεύρετα.
6. Σε κείμενα της Μαχαγιάνα, όπως τη Laṅkāvatāra Sūtra, ο Βούδας αυτοπροσδιορίζεται ως χορτοφάγος και περιμένει από τους μαθητές του να ακολουθήσουν το παράδειγμά του: «Αν, Μαχαμάτι, το κρέας δεν τρώγεται από κανέναν για οποιονδήποτε λόγο, δεν θα υπάρχει κανένας καταστροφέας της ζωής».