ΙΝΔΙΚΗ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Του Σπύρου Βασιλειάδη
Η Κλασσική –ή αλλιώς– Παραδοσιακή μουσική της Βόρειας Ινδίας, βασίζεται στην RAGA (Μελωδικό σύστημα) και στην TALA (Ρυθμικό σύστημα). Η Raga είναι ένας μουσικός Τρόπος. Πρόκειται για ένα σύνολο από τόνους, που αναλογούν σε μια ιδιαίτερη συναισθηματική διάθεση. Το μουσικό θέμα εκτυλίσσεται με τρόπο κυρίως αυτοσχεδιαστικό, ενόσω ο μουσικός ακολουθεί μια σειρά από σταθερούς κανόνες. Στόχος, η δημιουργία μίας ορισμένης, μουσικής ατμόσφαιρας, ικανής, για να αφυπνίσει την συγκεκριμένη συναισθηματική κατάσταση στο ακροατήριο. Η ανάπτυξη της Raga, είναι μια σύνθετη μουσική τέχνη, που για ν’ αποκτηθεί, απαιτείται εντατική και μακροχρόνια εκπαίδευση.
Στοιχεία που συνθέτουν μια Raga :
Μία μουσική κλίμακα με σαφώς καθορισμένα διαστήματα, της οποίας η απαράλλακτη τονική, διατρέχει σταθερά το όλο άκουσμα (σαν το Βυζ. Ίσον).
Καθορισμένες μελωδικές φιγούρες και κοσμητικά στοιχεία, όπως και επικρατέστεροι τρόποι παιξίματος όσον αφορά κάποιες βαθμίδες. Διαφέρουν από Raga σε Raga.
Δύο κεντρικοί τόνοι (Vadi & Samvadi),στους οποίους εδράζεται η μελωδία, καθώς αποτελούν αρχή και τέλος στις μελωδικές φράσεις. Ο ένας εκ των δύο, μερικές φορές, είναι ο θεμελιώδης (η Τονική). Το αισθαντικό εκτόπισμα που φέρουν αυτοί οι δύο χαρακτηριστικοί τόνοι, καθορίζει και τα βασικά εκφραστικά διακριτικά γνωρίσματα της Raga.
Συγκεκριμένα στυλ αυτοσχεδιασμού, που αρμόζουν στον χαρακτήρα της εκάστοτε Raga περισσότερο απ’ ότι άλλα.
Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ινδικής μουσικής, είναι ο συσχετισμός των Raga-s, με συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και της νύχτας, με τις εποχές του έτους, καθώς και με φαινόμενα της Φύσης. Υπάρχουν Raga-s που παίζονται την αυγή, το πρωινό, το μεσημέρι, το απόγευμα, κατά την δύση του ηλίου, στο πρώτο κομμάτι της νύχτας, τις μεσονύκτιες και τις μεταμεσονύκτιες ώρες.
Από τις σημαντικότερες εποχικές Raga-s, είναι αυτές της εποχής των Μουσώνων και της Άνοιξης. Επιπρόσθετα, συναντώνται και Raga-s που συνδέονται με την βροχή ή την φωτιά. Ο αριθμός των πιθανών Raga-s είναι τεράστιος. Σε ορισμένες σανσκριτικές γραφές γίνεται μνεία για περισσότερες από δεκαέξι χιλιάδες. Οι σημερινοί μουσικοί, παίζουν γύρω στις τριακόσιες.
Η Tala, το αριστοτεχνικό ρυθμικό σύστημα στο οποίο στηρίζεται η Ινδική μουσική, διακρίνεται για το κάλλος αλλά και την πολυπλοκότητά του. Αποδίδεται μουσικά με αυτοσχεδιασμούς, που χρησιμοποιούν συχνά περίτεχνα ρυθμικά σχήματα. Ορισμένοι Ρυθμοί σχετίζονται με συγκεκριμένους μελωδικούς Τρόπους, μια που και η Tala περιέχει εκφραστικό χαρακτήρα, ακριβώς όπως η Raga. Οι αριθμητικές σχέσεις που καθορίζουν την υποδιαίρεση του χρόνου-στον ρυθμό, είναι αντίστοιχες με αυτές της δόμησης των διαστημάτων – στην μελωδία.
Η αισθητική του ρυθμού είναι εξίσου περίπλοκη όσο και η μελωδική αισθητική, ενώ η επίδραση καθενός Ρυθμού στο πεδίο του συναισθήματος, είναι άλλο τόσο βαθιά και ¨διαπεραστική¨ όπως και αυτή της Raga. Σύμφωνα με μια φιλοσοφική αντίληψη, κατανοούμε την Tala ως το ενεργοποιό και ζωογόνο στοιχείο της μουσικής. H Tala εξελίχθηκε από τα μέτρα της Ινδικής Βεδικής ποίησης. Είναι ένα επανεμφανιζόμενο ρυθμικό πλαίσιο, με έναν καθορισμένο αριθμό παλμών (beat), σε συγκεκριμένη διάταξη. Λογίζεται ως η ρυθμική ¨ραχοκοκαλιά¨ της Ινδικής μουσικής. Εκεί απάνω, ο μουσικός υφαίνει τις σύνθετες φράσεις του. Η μουσική καθαυτή, πιθανώς να μην δίνει έμφαση στην Tala όλες τις στιγμές, μολονότι κινείται με τρόπο, ο οποίος υπενθυμίζει την παρουσία της.
Σήμερα, υφίστανται περισσότερες από τριακόσιες πενήντα Tala-s. Μερικές από αυτές περιέχουν λίγους μόνον παλμούς, ενώ άλλες αρκετές δεκάδες. Από αυτές, χρησιμοποιούνται ευρύτερα γύρω στις τριάντα. Για την εκμάθηση και την απομνημόνευση των διαφόρων ρυθμών χρησιμοποιούνται μνημονικά μονοσύλλαβα ονόματα (bol), τα οποία αντιπροσωπεύουν τους διάφορους τρόπους κρούσης των τύμπανων (Tabla ή Pakhawaj). Η βασική ρυθμική ακολουθία στην tabla, ονομάζεται theka.
Όπως παρατηρούμε, η εκτεταμένη ποικιλία σε Raga και Tala, αναβιβάζει τις δυνατότητες για πιθανή μουσική Σύνθεση, στον ανώτατο εφικτό βαθμό. Η ουσιαστική μουσική ολοκλήρωση ωστόσο, επιτυγχάνεται μόνον κατά την άψογη συνένωση αμφότερων των μερών. Στο πρώτο μέρος που ονομάζεται Alap, ο μουσικός αναπτύσσει αγάλια την δομή της Raga, νότα προς νότα, αρχίζοντας από τις χαμηλότερες περιοχές. Στο δεύτερο μέρος, το Gat, εμφανίζεται η συνοδεία του ρυθμικού οργάνου. Το κομμάτι κορυφώνεται σε ένα πολύ γρήγορο tempo,που ονομάζεται Jhalla.
Βιβλιογραφία: Alain Danielou «Εισαγωγή στην Ινδική μουσική» 1η έκδοση 1975.