ΠΟΙΗΣΗ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

न था कुछ तो ख़ुदा था – Το αποχαιρετιστήριο ποίημα του Mirza Ghalib

Δημήτριος Βασιλειάδης

Ο Mirza Ghalib (27 Δεκεμβρίου 1797 – 15 Φεβρουαρίου 1869) θεωρείται ο πιο δημοφιλής και σημαντικός ποιητής της ούρντου γλώσσας. Του πιστώνεται επίσης η διάδοση της περσικής ποίησης στην Ινδία. Το πραγματικό του όνομα ήταν Mirza Asadullah Baig Khan, αν και στην ποίησή του χρησιμοποίησε τα ούρντου ψευδόνυμα – Ghalib (κυρίαρχος) και Asad (λιοντάρι).

Γεννήθηκε στην Agra στο Uttar Pradesh, αλλά η οικογένειά του μετακόμισε στο Δελχί όταν ήταν 11 χρονών. Εκεί, διακρίθηκε ως ποιητής στα ανάκτορα του Bahadur Shah Zafar, του τελευταίου αυτοκράτορα της περιόδου των Μουγκάλ. Τιμήθηκε με τους τίτλους Dabir-ur-Mulk και Najm-ud-Naoula.

Ο Mirza Ghalib έγραψε τόσο στα ούρντου όσο και στα περσικά. Η περσική του ποίηση είναι τουλάχιστον πενταπλάσια από την ούρντου, αλλά έγινε ευρύτερα γνωστός από την τελευταία. Τα ποιήματά του (γκαζάλ) έχουν ερμηνευτεί και τραγουδηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους από διαφορετικούς ανθρώπους στην ινδική υποήπειρο. Σήμερα η ποίηση του Ghalib αποτελεί μια πολιτιστική γέφυρα μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν, καθώς η ποίησή του παραμένει δημοφιλής και στις δύο χώρες.

Η ποίηση του είναι έντονα επηρεασμένη από τη φιλοσοφία του σουφισμού και διακρίνεται από μια συνεχή αναζήτηση για την ουσία της ύπαρξης, ενώ αντιμάχεται τον επιφανειακό καθωσπρεπισμό του κοινωνικού και θρησκευτικού κατεστημένου.   

Το σπίτι όπου ζούσε στο παλιό Δελχί γνωστό ως Ghalib ki Haveli έχει μετατραπεί τώρα σε μουσείο και στεγάζει μια μόνιμη έκθεση του Ghalib.

Στον τάφο του υπάρχει μια επιγραφή με ένα ποίημά του που μεταφέρει στις επόμενες γενεές την υπαρξιακή του ανησυχία για την υφιστάμενη σχέση μεταξύ του θεού και του ανθρώπου, του αντικειμενικού και υποκειμενικού ιδεαλισμού. Είναι γραμμένο στα χίντι, ούρντου και αγγλικά, ενώ έχει μεταφραστεί παρακάτω και στα ελληνικά γι’ αυτό το άρθρο.

न था कुछ तो ख़ुदा था,
कुछ न होता तो खुदा होता

डुबोया मुझको होने ने,
न होता मैं तो क्या होता ।

When nothing was, then God was there,
Had nothing been, God would have been;


My being has defeated me
Had I not been, what would have been?

Όταν δεν υπήρχε τίποτα, τότε ο Θεός ήταν εκεί,
Αν δεν υπήρχε τίποτα, ο Θεός θα ήταν

Η ύπαρξη με έχει πνίξει,
Αν δεν υπήρχα εγώ, τότε τι θα υπήρχε

To ποίημα έχει μεταφραστεί με διαφόρους τρόπους. Μια ελεύθερη νοηματική απόδοση μεταφέρει το ακόλουθο μήνυμα:

Ο Θεός υπήρχε πριν από τη δημιουργία του κόσμου Και θα συνεχίσει να υπάρχει μετά την καταστροφή του.
Αλλά αν παύσω να υπάρχω εγώ, τότε πού θα είναι ο κόσμος και πού ο Θεός;
Έχω πνιγεί μέσα στη μορφή και τις ιδέες της ίδιας μου της ύπαρξης (καθώς το εγώ, ο κόσμος και ο Θεός δεν έχουν διαφοροποιημένη υπόσταση έξω από αυτήν).