Ύμνος της Δημιουργίας (nāsadīya sūkta) από τον Ṛg Veda 10.129
Μετάφραση από το σανσκριτικό κείμενο και σχόλια: Νικόλας Καζάνας
नासदासीन्नो सदासीत्तदानीं नासीद्रजो नो व्योमा परो यत् |
किमावरीवः कुह कस्य शर्मन्नम्भः किमासीद् गहनं गभीरम् ॥ १॥
nāsad āsīn no sad āsīt tadānīṁ nāsīd rajo no vyomā paro yat |
kim āvarīvaḥ kuha kasya śarmann ambhaḥ kim āsīd gahanaṁ gabhīram || 1 ||
1. Εκεί, τότε [στην αρχή], δεν υπήρχε το υπαρκτό και ανύπαρκτο, δεν υπήρχε η διάσταση-του-χώρου (1) (rajas) και ο ουρανός πιο πέρα. Τί επικάλυπτε [τον κόσμο που ξέρουμε] (2); Πού; Σε τίνος την προστατευτική-σκεπή; Ήταν δυναμικό (3) βαθύ και απύθμενο;
न मृत्युरासीदमृतं न तर्हि न रात्र्या अह्न आसीत् प्रकेतः |
आनीदवातं स्वधया तदेकं तस्माद्धान्यन्न परः किञ्चनास ॥ २॥
na mṛtyur āsīd amṛtaṁ na tarhi na rātryā ahna āsīt praketaḥ |
ānīd avātaṁ svadhayā tad ekaṁ tasmād dhānyan na paraḥ kiṁ canāsa || 2 ||
2. Δεν υπήρχε θάνατος και αθανασία εκεί, τότε, ούτε διαφορά νύχτας και μέρας [που δηλώνει τον παροδικό χρόνο] (4). Μ’ έμφυτη δύναμη Εκείνο το Ένα ανέπνεε δίχως- αέρα! Δεν υπήρχε τίποτε άλλο εκτός από Εκείνο.
तम आसीतीत्तमसा गूढमग्रेsप्रकेतं सलिलं सर्वमा इदम् |
तुच्छ्येनाम्वपिहितं यदासीत्तपसस्तन्महिनाजायतैकम् ॥ ३॥
tama āsīt tamasā gūlham agre ‘praketa ̥ ṁ salilaṁ sarvam ā idam |
tucchyenābhv apihitaṁ yad āsīt tapasas tan mahinājāyataikam || 3 ||
3. Υπήρχε σκοτάδι στην αρχή κρυμμένο από σκοτάδι. Όλος αυτός [ο κόσμος] ήταν αδιαφοροποίητη διακύμανση-ενέργειας (5) Έτσι με τη δύναμη-μεταμόρφωσης (6) εκδηλώθηκε εκείνο το ένα που μεταγινόταν-σε-ύπαρξη (ābhú yád ắsīt) και ήταν επικαλυμμένο από κενό.
कामस्तदग्रे समवर्त्तताधि मनसो रेतः प्रथमं यदासीत् |
सतो बन्धुमसति निरविन्दन् हृदि प्रतीष्या कवयो मनीषा ॥ ४॥
kāmas tad agre sam avartatādhi manaso retaḥ prathamaṁ yad āsīt |
sato bandhum asati nir avindan hṛdi pratīṣyā kavayo manīṣā || 4 ||
4. Στην αρχή σε κείνο βούληση (kāmas= αγάπη, επιθυμία) διείσδυσε/δονούταν ολοκληρωτικά: ήταν το πρώτο σπέρμα [που έγινε ο κόσμος] του νου. Ψάχνοντας παντού (prati) με νοημοσύνη οι σοφοί βρήκαν στην καρδιά του [νου] τον δεσμό της αλήθειας στην αναλήθεια.
तिरश्चीनो विततो रश्मिरेषामधः स्विदासीउदुपरि स्विदासिउत् |
रेतोधा आसन् महिमान आसन्त्स्वधा अवस्तात् प्रयतिः परस्तात् ॥ ५॥
tiraścīno vitato raśmir eṣām adhaḥ svid āsīd upari svid āsīt |
retodhā āsan mahimāna āsan svadhā avastāt prayatiḥ parastāt || 5 ||
5. Η ακτίνα [της κατανόησής] τους τεντώθηκε απ’ άκρη σ’ άκρη. Υπήρχε κάτω, άραγε, υπήρχε πάνω; Υπήρχαν γεννήτορες, υπήρχαν δυνάμεις-δημιουργίας (7): κάτω, δύναμη-αυτοεπέκτασης (8)· πάνω, κινητήριος παλμός.
को अद्धा वेद क इह प्रवोचत् कुत आ जाता कुत इयं विसृष्टिः |
अर्वाग्देवा अस्य विसर्जनेनाथा को वेद यत आ बभूव ॥ ६॥
ko addhā veda ka iha pra vocat kuta ājātā kuta iyaṁ visṛṣṭiḥ |
arvāg devā asya visarjanenāthā ko veda yata ābab || 6 ||
6. Ποιος όντως γνωρίζει; Ποιος θα αποκάλυπτε [σε μας] εδώ πόθεν (9) εκδηλώθηκε, πόθεν [πηγάζει] αυτή η εκπόρευση; [Ακόμα και] οι θεοί είναι μετά την εκροή της. Οπότε, ποιος γνωρίζει πόθεν μετάγινε;
इयं विसृष्टिर्यत आबभूव यदि वा दधे यदि वा न |
यो अस्याध्यक्षः परमे व्योमन्त्सो अंग वेद यदि वा न वेद ॥ ७॥
iyaṁ visṛṣṭir yata ābabhūva yadi vā dadhe yadi vā na |
yo asyādhyakṣaḥ parame vyoman so aṅga veda yadi vā na veda || 7 ||
7. Πόθεν μετάγινε αυτή η εκπόρευση [του σύμπαντος], αν δημιουργήθηκε ή όχι (10) – ο επόπτης αυτής στον υπέρτατο ουρανό, εκείνος ίσως γνωρίζει μα ίσως και όχι!
Σημειώσεις και σχόλια:
(1) Όπου ενώνονται με παύλα (-) λέξεις δεν βρίσκεται μια μόνη για τη Σανσκριτική.
(2) Όπου υπάρχουν αγκύλες προστίθεται κάτι που υπονοείται στο κείμενο (ή σε άλλους ύμνους)
(3) ambhas= δύναμη, καρποφορία, παραγωγικότητα
(4) Στην 1η στροφή είχαμε διάσταση χώρου· εδώ τώρα έχουμε τον παροδικό χρόνο.
(5) salila= flux, fluctuation
(6) tapas: συνήθως μεταφράζεται ως θερμότητα/ζέστη/ασκητική, αλλά √tap = aiśvarya επίσης, δηλαδή, απόλυτη
δύναμη που θέτει, αλλάζει, καταργεί νόμους κι ενέργειες.
(7) Στο Taittirīya saṃhitā 3.11.1 αναφέρονται 3 γενεσιουργές δυνάμεις
(8) Είναι μηχανική κίνηση που προκλήθηκε από τον παλμό άνωθεν.
(9) πόθεν: yatas σημαίνει και “από πότε” και “γιατί” – σε κάθε περίπτωση εδώ.
(10) Εδώ υπάρχει ο υπαινιγμός σχεδίου και σκοπού αλλά και του “τυχαίου”.
Ο καθηγητής Νικόλας Καζάνας τιμήθηκε με το βραβείο Πάντμα Σρι της Ινδίας για τη δια βίου συνεισφορά του στη Λογοτεχνία και την Εκπαίδευση με αφορμή την Ημέρα Δημοκρατίας της Ινδίας στις 26 Ιανουαρίου 2021.
Ο Νίκος Καζάνας γεννήθηκε στη Χίο το 1939. Μεγάλωσε στο εξωτερικό και σπούδασε στην Αγγλία. Μελέτησε Αγγλική Φιλολογία στο University College, Φιλοσοφία και Πολιτική Οικονομία στο School of Economic Science και αργότερα Σανσκριτικά στο School of Oriental and African Studies (όλα στο Λονδίνο) – με μεταπτυχιακά στο Μπενάρες (Varanasi) και Πούνα (Pune) των Ινδιών. Δίδαξε λίγα χρόνια στο Λονδίνο Φιλοσοφία, Οικονομικά και Σανσκριτικά και το 1976 βοήθησε στην ίδρυση του Ομίλου Μελετών στην Αθήνα.
Από το 1997 στράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά στη Βεδική Παράδοση των Ινδιών και τη θέση της στην ευρύτερη Ινδο-Ευρωπαϊκή κουλτούρα, που συμπεριλαμβάνει και τον Αρχαίο-Ελληνικό πολιτισμό. Το Ινστιτούτο Adyar Library έχει εκδόσει τα έργα του The Dialogues of Plato and the Upanishads και Vedic & Mesopotamian Interactions. Οι πιο σημαντικές δημοσιεύσεις του έχουν εκδοθεί σε βιβλία: Indo-Aryan Origins and Other Vedic Issues (2009 N. Delhi, Aditia Prakashan) και Vedic and Indo-European Studies: Linguistic Evidences for Indigenism (2015, Aditya). Εξίσου σημαντικές είναι οι μεταφράσεις του στα ελληνικά για τον Όμιλο Μελετών ορισμένων Γνωστικών πρωτο-Χριστιανικών κειμένων (Ευαγγέλιο του Θωμά 1980, κλπ) και των 10 κυριότερων και αρχαιότερων Ουπανισάδ.
Δημοσιεύσεις του Νικόλα Καζάνα στην ΕΛΙΝΕΠΑ:
Βεδάν-τα και μέθοδος, ΙΝΔΙΚΑ 2024
Μονισμός και Δυϊσμός, ΙΝΔΙΚΑ 2024
Οι Διάλογοι του Πλάτωνα και οι Ουπανισάδες, ΙΝΔΙΚΑ 2023
Vedic and Greek Aorists, INDIKA 2023
Ύμνος της Δημιουργίας (nāsadīya sūkta) από τον Ṛg Veda 10.129, ΙΝΔΙΚΑ 2023
RENAISSANCES: GREEK & INDIC CONTRIBUTIONS, INDIKA 2014