«Πρόσκληση αγάπης» της Αναστασίας Στάθη-Λέφα
Του Δημήτρη Ασημακόπουλου
Φιλόλογου-θεατρολόγου
Η «Πρόσκληση αγάπης» είναι το πέμπτο μυθιστόρημα της Αναστασίας Στάθη-Λέφα. Ένα έργο με ψυχολογικό υπόβαθρο και φιλοσοφικές αναφορές τόσο σε θέματα καθημερινής πρακτικής, όσο και σε θέματα υπαρξιακών αναζητήσεων.
Μέσα από την Άννα, μια κοπέλα με πνευματικές αναζητήσεις, η συγγραφέας στέλνει πολλά και ποικίλα μηνύματα και αναδεικνύει προβληματισμούς που προκύπτουν από όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της ζωής.
Αξίες, όπως η φιλία, η αλληλεγγύη, η ειρήνη, η συνεργασία και προπάντων η αγάπη αποτελούν την πεμπτουσία του έργου.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, από ένα απόσπασμα του βιβλίου, που θα μας εισάγει στην ουσία του έργου.
«Κατά τη γνώμη μου», λέει η Άννα η ηρωίδα του έργου, «για να λειτουργήσει κάτι και να έχει διάρκεια, πρέπει να απευθύνεται και να εμπλέκει, αν αυτό είναι δυνατό, τον μέσο άνθρωπο, τον μέσο πολίτη κάθε χώρας. Αυτό, όμως, μπορεί να γίνει πιο εύκολα και αποτελεσματικά, αν το μήνυμα περνάει στους ανθρώπους, εκτός των άλλων και μέσα από τη θρησκευτικότητά τους. Αν έρχεται ως μια προσπάθεια απάντησης στα υπαρξιακά τους ερωτήματα. Αν αποκτήσουν συνείδηση οι άνθρωποι ότι ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα, ο τελικός στόχος και η τελική αναζήτηση είναι κοινή σε όλους. Όπως κοινή είναι και η μοίρα. Πρέπει, δηλαδή, να στοχεύει κανείς σε μια θρησκευτικότητα, που να πηγάζει από τα μέσα, από τις βαθύτερες υπαρξιακές του ανάγκες και αναζητήσεις. Να έχει πηγαίο πνευματικό υπόβαθρο».
«Εμένα αυτή η άποψη με βρίσκει εντελώς αντίθετο. Εκεί που μπαίνουν στη μέση οι θρησκείες, οδηγείται η ανθρωπότητα σε διαχωρισμούς, σε διαιρέσεις και πολέμους», είπε με κατηγορηματικό ύφος ο Λουί.
«Συμφωνώ μαζί σου. Είναι αλήθεια ότι ο θρησκευτικός φανατισμός μπορεί να γίνει, και έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης, ώστε να κηρυχθούν πόλεμοι, όχι καθαρά για θρησκευτικούς, αλλά για οικονομικούς και πολιτικούς σκοπούς. Εγώ, όμως, δεν αναφέρθηκα σε οργανωμένες θρησκείες, που στοχεύουν συνήθως στην επιφανειακή θρησκευτικότητα η οποία ικανοποιεί, κυρίως ανάγκες του κοινωνικού Εγώ. Γιατί, γι’ αυτή τη θρησκευτικότητα μιλάς εσύ. Αυτή, που βασίζεται κυρίως σε κοινωνικούς λόγους και τη χαρακτηρίζουν ο δογματισμός και οι προκαταλήψεις, οι οποίες μπορεί να καταλήξουν εύκολα στον φονταμενταλισμό. Εγώ μιλάω για εκείνη τη θρησκευτικότητα η οποία σχετίζεται με τη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου για την αναζήτηση του ιερού. Που αναδύεται από τα βάθη του εαυτού, σαν μια πηγαία επιθυμία επιθυμία για μέθεξη με το θείο. Όπως πολύ σωστά και πολύ απλά το λέει ο Τζόζεφ Μέρφι, “οι μεγάλες αιώνιες αλήθειες και οι αρχές της ζωής προηγούνται κάθε θρησκείας”», του απάντησε η Άννα.
«Εγώ πάντως, δεν κατάλαβα και πολύ καλά τί εννοείς», είπε ο Ράμπι, ο Ινδός ηθοποιός.
«Ούτε εγώ κατάλαβα πολλά πράγματα. Φαίνεται εμείς οι Ιάπωνες, μαζί με τους Ινδούς, είμαστε λίγο έξω από το δικό σας κλίμα».
«Εσάς τους δύο, θα σας στείλουμε να κάνετε ιδιαίτερο φροντιστήριο για να περάσετε την τάξη!» είπε ο Μούρχαφ, βάζοντας και πάλι την χιουμοριστική του πινελιά.
«Καλά τί είναι αυτό που δεν καταλαβαίνετε, βρε παιδιά; Απλά πράγματα είναι αυτά», είπε ο Μινγκ ο Κινέζος.
«Ορίστε! Βρέθηκε κιόλας ο δάσκαλος. Θα σας αναλάβει ο Μινγκ λοιπόν!» αστειεύτηκε και πάλι ο Μούρχαφ.
«Παιδιά, δεν είναι απαραίτητο να καταπιαστούμε τώρα με θεωρίες και φιλοσοφίες. Σημασία έχει, αν συμφωνούμε ότι απώτερος σκοπός για όλες τις θρησκείες είναι ένας».
«Εγώ, προσωπικά και πάλι δεν καταλαβαίνω τί εννοείς», είπε ο Ράμπι.
«Θέλω να πω ότι όλες οι θρησκείες δίνουν μια απάντηση και μια λύση για τη “μετά θάνατον” ζωή. Ο απώτερος σκοπός όλων, λοιπόν, είναι να κατευθύνουν και να καθοδηγήσουν τον άνθρωπο προς την πνευματική του σωτηρία. Ακόμη και σύμφωνα με τη δική σας θρησκεία, που πιστεύει στη μετενσάρκωση, τί προσδοκά ο πιστός μετά το τέλος των μετενσαρκώσεων; Τη μακάρια ζωή με το υπέρτατο ον, προσδοκά. Αυτή είναι η σωτηρία σας κι έτσι εκφράζεστε εσείς για τον δικό σας παράδεισο.»
«Οπότε, είτε επιδιώκεται η ένωση του ανθρώπου με το Μπράχμαν μέσα από την ανακάλυψη του Άτμαν, που είναι ο θείος εαυτός του, είτε η φώτιση είτε η πίστη, η αφοσίωση και η αγάπη στον έναν προσωπικό Θεό ή στον έναν αλλά τρισυπόστατο Θεό, είτε η θέωση, εκείνο που πρέπει να μας ενώνει είναι ο κοινός μας στόχος: η πνευματικά σωτηρία μας. Βλέπουμε, όμως, ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί δρόμοι, τους οποίους μπορεί να ακολουθήσει κανείς για να φθάσει ως εκεί. Ε, αυτό είναι που πρέπει να γίνει αποδεκτό. Και εφ’ όσον οι περισσότεροι δεν μπορούμε να φθάσουμε στην υπέρτατη πνευματική ανάπτυξη, ώστε να αγαπήσουμε ακόμη και τους εχθρούς μας, όπως δίδαξε ο Χριστός, ας στηριχθούμε σε κάποιες πανανθρώπινες αρχές και αξίες, αποδεκτές από όλες τις θρησκείες, όπως είναι για παράδειγμα ο Χρυσός κανόνας της διδασκαλίας του Χριστού που λέει ότι αυτά που θέλετε να κάνουν οι άλλοι για σας, τα ίδια να κάνετε κι εσείς γι’ αυτούς».
Ας συνεχίσουμε, λοιπόν, τη γνωριμία μας με την Άννα.
Η Άννα οδηγείται από την καλλιτεχνική της φύση, στην επαγγελματική επιλογή της καλλωπιστικής αισθητικής και ειδικότερα στο νυφικό μακιγιάζ. Λίγο αργότερα όμως, μετά τη γνωριμία της με τον Άρη, ένα διακεκριμένο ζωγράφο, αξιοποιεί τη βαθύτερη κλίση της που, είναι η ζωγραφική και οι ανατροπές ακολουθούν η μία μετά την άλλη.
Η αίσθηση μυστηρίου διατρέχει ένα μεγάλο μέρος της αφήγησης, περνώντας διακριτικά, μέσα από έναν κοσμοπολίτικο αέρα.
Ωστόσο, το τραγικό στοιχείο είναι εκείνο που δίνει εκκίνηση στην πλοκή του έργου, αναγκάζοντας την Άννα να εγκαταλείψει απρόσμενα την Αθήνα και να καταφύγει στον ιστορικό χώρο των Δελφών.
Εκεί η συνάντησή της με τον Ντέιβιντ, έναν Αμερικανό σκηνοθέτη με μυστηριώδη συμπεριφορά, θα ανοίξει έναν καινούριο δρόμο στην προσωπική της ζωή. Το ενδιαφέρον της για τον ιερό χώρο των Δελφών και τις πνευματικές του αξίες εξάπτεται με τη βοήθεια του Ντέιβιντ και αποκτά σημαντικές διαστάσεις. Οι αλλαγές είναι ραγδαίες, σαρωτικές.
Μια παράξενη γυναικεία φιγούρα που κάνει την εμφάνισή της στον ίδιο χώρο την προτρέπει να αναδείξει το πνεύμα των Δελφών μέσα από συμβολισμούς και κωδικοποιημένα μηνύματα, προσδίδοντας στην πλοκή μια μυστηριακή ατμόσφαιρα. Έτσι η σχέση της ηρωίδας με το πνεύμα των Δελφών αποκτά μια δυναμική που, εκφράζεται με την προσπάθειά της να αναβιώσει το θεσμό της Αμφικτυονίας με καινούριους όρους και με σύγχρονα δεδομένα. Οι υπαρξιακές της αναζητήσεις υπό την έννοια ενός καθολικού αγώνα που θα συνενώσει τη βαθύτερη αγωνία των ανθρώπων προς ένα κοινό σκοπό, είναι ένα από τα σημαντικά στοιχεία που εναλλάσσονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, ως στάδια εξέλιξης της ηρωίδας.
Οι αλλαγές στη ζωή της έχουν τη μορφή χιονοστιβάδας. Είναι τόσο ανατρεπτική η δύναμή τους που, φαίνεται να αλλάζουν όλο τον κόσμο. Να εκθεμελιώνουν τα παλιά γνωρίσματα που, είχε γι’ αυτήν, ως τη στιγμή που, ένα φαινομενικά τυχαίο γεγονός τη φέρνει αντιμέτωπη με την έλευση ενός νέου πνεύματος αλλαγών στη ζωή της. Σε αυτή τη διαδικασία η Άννα δεν είναι μόνη. Μία ομάδα ανθρώπων από κάθε σημείο του πλανήτη, έχει δημιουργηθεί σιγά-σιγά σαν από κάποιο θείο κάλεσμα και ακολουθεί μια κοινή πορεία.
Η εναλλαγή στην αφήγηση ανάμεσα στη λογική και τον κόσμο των ιδεών κρατάει τον αναγνώστη σε εγρήγορση και τον προκαλεί να πάει πέρα από τις βεβαιότητες των αισθήσεων.
Εκεί στους Δελφούς, η Άννα θα πάρει μαθήματα ζωής, θα δει τις ερωτικές της ανάγκες και θα γνωρίσει βαθύτερα τον εαυτό της.
Οι εσωτερικοί μονόλογοι και τα ψυχογραφήματα συνθέτουν ένα πολύ ιδιαίτερο αφήγημα, διάσπαρτο με φιλοσοφικές σκέψεις, τρυφερά συναισθήματα και κοινωνικούς προβληματισμούς.
Η περιγραφή του χώρου των Δελφών μαγευτική. Τα ιστορικά δεδομένα τοποθετούνται περιγραφικά στον χώρο και συνδέονται μαζί του με μια τέτοια τέχνη που, σε ταξιδεύουν νοερά και σου δίνουν την αίσθηση ενός πραγματικού βιώματος.
Μέσα από τη δράση των ηρώων ανακύπτουν θέματα ηθικής συνείδησης και ψυχολογικής θεώρησης. Οι θεωρίες του Επίκουρου περί ηδονής, αυτές του Φρόυντ για την αρχή της ευχαρίστησης και την αρχή της πραγματικότητας και ο καθοριστικός ρόλος του ασυνειδήτου σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου, αναδεικνύονται μέσα από τις πράξεις των ηρώων και εξηγούν τα πεπραγμένα τους.
Οι αναφορές στον Οιδίποδα και η ψυχολογική ανάλυση της πορείας του έχουν άμεση συσχέτιση με το πρόβλημα που συγκλονίζει κατάβαθα την ηρωίδα. Μέσα από τις ψυχικές της συγκρούσεις, τον πόνο και την ανυπόφορη σύγχυση που προκύπτει, αναδύεται η ανάγκη να βαθύνει κι άλλο το νου και τη σκέψη της. Να διευρύνει τη συνειδητότητά της, να προχωρήσει πιο βαθιά και να βρεθεί όλο και πιο κοντά στην πηγή της παγκόσμιας γνώσης.
Οι συγκρούσεις και τα ηθικά διλήμματα δεν αφορούν μόνο τους ήρωες του έργου, περνούν μέσα στον ψυχισμό του αναγνώστη και γίνονται δικά του διλήμματα. Γνωρίζει καταστάσεις οικείες, αλλά και πρωτόγνωρες κι έρχεται αντιμέτωπος με το μυστήριο, χωρίς να υποψιάζεται τη λύση. Το ακολουθεί και πορεύεται μαζί του μέχρι το τέλος. Πορεύεται με μια βαθιά συγκίνηση και συμμερίζεται τη φιλοσοφική διάθεση της ηρωίδας να ανακαλύψει το είναι του Όντος, αλλά και την προσωπική της αλήθεια. Έτσι ακολουθεί μια θρησκειολογική ανάλυση με την ελπίδα να δοθούν απαντήσεις σε πανάρχαια ερωτήματα, αλλά και με την πρόθεση να συμβιβάσει διαμετρικά αντίθετες εσωτερικές κατευθύνσεις.
Οι ψυχικές μεταπτώσεις από τη χαρά, στη λύπη, από την ερωτική έκσταση, στην απογοήτευση και ο γρήγορος τρόπος γραφής, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και του γεννούν μια πλημμυρίδα από συναισθήματα. Μια πλημμυρίδα από την οποία χρειάζεται μεγάλη συναισθηματική ωριμότητα για να βγει. Απαιτείται όμως και μια διανοητική ωριμότητα, όπως και κάποια πνευματική ανύψωση για να κατανοήσει το βάθος των προβληματισμών που τίθενται.
Τίποτα δεν περισσεύει στον λόγο. Όλα είναι διατυπωμένα με χειρουργική ακρίβεια, όλα υπηρετούν τη σκοπιμότητα των δυνατών μηνυμάτων του αφηγήματος. Όλα είναι εκεί για να ευαισθητοποιήσουν, να προβληματίσουν, να δώσουν απαντήσεις, να αφυπνίσουν, να κινητοποιήσουν, να συγκινήσουν, να εξυμνήσουν τη φιλία, τη συντροφικότητα και τον έρωτα.
Και τέλος το πιο σημαντικό από όλα, να μιλήσουν για τη μοναδική αξία που στοχεύει απ΄ευθείας στην καρδιά του Θεού, γιατί αυτή και μόνο είναι ικανή να διώξει το σκοτάδι από τις καρδιές των ανθρώπων. Κι αυτή δεν θα μπορούσε να είναι άλλη παρά το βαθύ αίσθημα της αγάπης. Η αγάπη η αρετή των αρετών, έρχεται να συνδεθεί άμεσα με το όραμα της Δελφικής Ιδέας που,είναι πάντα ζωντανό, είναι δυνατό όσο ποτέ. Είναι επίκαιρο. Νιώθεις τη δύναμή του να διαστέλλεται, να απλώνεται, να αποκτά παγκόσμιες διαστάσεις.
Ένα Παγκόσμιο Κίνημα Αγάπης ξεκινάει και σε προσκαλεί να συμμετέχεις. Γίνεσαι νοερά μέλος της ομάδας που θα αφιερωθεί στο σκοπό της αναβίωσης και της διάδοσης της Δελφικής Ιδέας σε κάθε γωνιά της γης. Αυτής της ομάδας που, με φορείς που υπηρετούν το πνεύμα και τους ευγενείς σκοπούς της προσπάθειάς τους, αναδεικνύονται σε ρυθμιστές ενός πνεύματος αγάπης και προοδευτικής αναμόρφωσης που κατακλύζει με εκκωφαντική απλότητα την καθημερινότητα της παγκόσμιας κοινότητας. Το όχημα αυτής της πορείας είναι ο πολιτισμός.
Τα ερωτηματικά και τα νοήματα που κρύβονται στις σελίδες του βιβλίου προορίζονται για δυνατούς λύτες. Η σύνδεση του απολλώνιου με το διονυσιακό πνεύμα, η αναζήτηση της πιο ικανής αξίας για να σηκώσει τα βάσανα και τα πάθη του κόσμου, η πολυσχιδής μορφή του Προμηθέα Δεσμότη που πολύ εύστοχα αναφέρεται, οι έννοιες του καθολικού και του προσωπικού, οι θρησκείες και η πνευματικότητα, η αλήθεια ως νόημα της ζωής των ανθρώπων, είναι μερικά από τα κελεύσματα που, προορίζονται για όσους λαχταρούν την πραγματική υπέρβαση στην καθημερινότητά τους.
Η ηρωίδα μαθαίνει με τα βιώματά της καλά το μυστικό που, μπορεί να αλλάξει όχι μία, αλλά τις ζωές όλων μας κι αυτό μοιράζεται μαζί μας. Αρκεί να το θέλουμε άφοβα και εμείς. Μια τόλμη δρόμος.
Στην ομάδα που ίδρυσε το Παγκόσμιο Κίνημα Αγάπης, όπως είδαμε, συμμετέχει κι ο Ράμπι, ένας νεαρός Ινδός ηθοποιός.
Γιος μεγαλοεπιχειρηματία και Τραπεζίτη ο Ράμπι πήρε ένα κωδικοποιημένο μήνυμα μέσα από το διαλογισμό του και οδηγήθηκε όπως κι όλα τα άλλα μέλη της ομάδας στους Δελφούς. Δεν είναι όμως, ανήσυχος κι απορημένος όπως όλοι οι άλλοι. Αυτός γνωρίζει εξαρχής ότι βρίσκεται στον τόπο αυτό για κάποιο ιερό σκοπό. Η βαθιά του πνευματικότητα και η διαισθητική του αντίληψη έχουν οικοδομήσει μια στέρεη πεποίθηση ότι η συνάντησή του με τα άλλα μέλη της ομάδας δεν είναι καθόλου τυχαία.
Και δεν είναι μόνο αυτό που τον διαφοροποιεί από όλους τους άλλους, αλλά είναι και η γενικότερη στάση ζωής που ακολουθεί. Είναι ο μόνος που για λόγους πνευματικής άσκησης δεν μένει στο ξενοδοχείο. Παρά την οικονομική του άνεση, τον κρύο καιρό, αλλά και την επικινδυνότητα του χώρου, μιας και κατακλυζόταν από κάθε λογής ανθρώπους από όλα τα μέρη της γης, αυτός έβρισκε ασφάλεια μες στον υπνόσακό του κι ας ήταν εκτεθειμένος σε αντίξοες συνθήκες.
Σε ένα από εκείνα τα μέρη, μες στο μισοσκόταδο, τον συνάντησε η Άννα, κατά την εξέλιξη του έργου.
«Άννα!» έκανε έκπληκτος εκείνος πρώτα.
«Ράμπι, με τρόμαξες!» του είπε εκείνη που με ένα αόρατο άλμα είχε προσγειωθεί από τη μανία στη λογική και τη σύνεση.
«Κι εσύ με τρόμαξες κάπως», της είπε εκείνος.
«Ε, τότε γιατί καθόσουν εκεί μονάχος; Λίγο πιο πάνω, υπάρχει μια φωτισμένη πόλη.»
«Εσύ, γιατί την άφησες; Τι γυρεύεις μες στα σκοτάδια;» Ρώτησε αντί απάντησης ο Ράμπι.
«Μακάρι να ήξερα τι γυρεύω Ράμπι».
«Είναι επικίνδυνο να ψάχνεις μες στο σκοτάδι Άννα. Κι έπειτα, δεν μπορείς να βρεις τίποτε. Αλλά ακόμη κι αν βρεις κάτι, θα αμφιβάλλεις γι’ αυτό σε όλη σου τη ζωή».
«Ε, δεν είναι και εντελώς σκοτάδι, εδώ που τα λέμε. Υπάρχουν τ’ αστέρια, υπάρχει κι ένα μισό φεγγάρι, υπάρχει κι αυτό το ισχνό τεχνητό φως», του απάντησε η Άννα, δείχνοντας τα διάφορα σημεία του φωτισμού.
«Δίκιο έχεις Άννα μου, αλλά αν ψάχνεις κάτι καλό, άσ’ το καλύτερα να το δεις στο φως της ημέρας».
«Είναι σοφό αυτό που είπες, Ράμπι, αλλά αυτό που ψάχνω εγώ δεν έχει πάρει ακόμη μορφή. Κι αυτό είναι που με τρελαίνει. Ήμουν τρελαμένη εντελώς όταν σε πρωτοείδα. Με το που μου μίλησες, όμως, γύρισε το μυαλό μου στη θέση του. Έχεις μαγικό χάρισμα λοιπόν».
«Λες; Καλό θα ήταν αυτό. Θα πρέπει να εξερευνήσω καλύτερα τον εαυτό μου»…
Αξίζει τον κόπο να δει κανείς την συνέχεια….
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Αναστασία Στάθη-Λέφα γεννήθηκε στις Θεσπιές Βοιωτίας. Τελείωσε το γυμνάσιο στην Αθήνα και ακολούθησε πανεπιστημιακές σπουδές στην Κτηνιατρική Σχολή Θεσσαλονίκης. Μετά το γάμο της με τον Κώστα Λέφα εγκαταστάθηκε στους Δελφούς. Έχει δύο παιδιά, την Ηρώ και τον Νίκο.
Άσκησε το επάγγελμά της ως ιδιώτης, αλλά και ως δημόσιος υπάλληλος στη Διεύθυνση Κτηνιατρικής Άμφισσας.
Το ενδιαφέρον της για τον ψυχισμό του ανθρώπου την οδήγησε αργότερα σε νέες σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική. Είναι επίσης κάτοχος διπλώματος στον τομέα της Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας και έχει κάνει σπουδές στην ομοιοπαθητική ιατρική.
