Η Σπουδαιότητα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 για την Ελλάδα και την Ινδία
Άρθρο του Δρ. Δημήτρη Βασιλειάδη με την ευκαιρία της έκθεσης ζωγραφικής που διοργανώνεται στο Νέο Δελχί για την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Στο πλαίσιο του επετειακού εορτασμού για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση (1821-2021), η Ελληνο-Ινδική Εταιρεία Πολιτισμού και Ανάπτυξης (ΕΛΙΝΕΠΑ) διοργανώνει σε συνεργασία με το Ινδικό Συμβούλιο Πολιτιστικών Σχέσεων (ICCR) και την Ελληνική Πρεσβεία στο Νέο Δελχί μια ομαδική έκθεση ζωγραφικής στην πρωτεύουσα της Ινδικής Δημοκρατίας για να τιμήσει τη μνήμη των ηρώων που πολέμησαν για την Ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό το 1821. Οι εκδηλώσεις γίνονται υπό την αιγίδα και υποστήριξη της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και του Ινδικού Συμβουλίου Πολιτιστικών Σχέσεων.
Εμπνεύστρια της όλης εκδήλωσης υπήρξε η κα. Υβόννη Αλεξανδρίδου, Επίτιμο μέλος της ΕΛΙΝΕΠΑ και πρώην Επίτιμη Πρόξενος της Ινδίας στη Θεσσαλονίκη, η οποία παρά τις αντίξοες συνθήκες, ταξίδεψε επανειλημμένα μεταξύ Ινδίας και Ελλάδας για την επιτυχή διεξαγωγή της.
Στην έκθεση συμμετέχουν, με έργα τους εμπνευσμένα από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, τέσσερις σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι, η Κλαίρη Τσαλουχίδη Χατζημηνά, η Φρόσω Βυζοβίτου, ο Λάζαρος Πάντος και ο Παύλος Σάμιος. Ο Παύλος Σάμιος δυστυχώς απεβίωσε λίγους μήνες πριν προλάβει να δει τα έργα του να εκτίθενται στην Ινδία, όπως το επιθυμούσε διακαώς, αλλά όπως γίνεται πάντα, οι μεγάλοι καλλιτέχνες συνεχίζουν να ζουν αιώνια μέσα από το έργο τους.
Παράλληλα με την έκθεση ζωγραφικής θα διεξαχθούν στο Νέο Δελχί και στο Τσάντιγκαρ (Chandigarh) καλλιτεχνικά εργαστήρια με τη συμμετοχή των Ελλήνων καλλιτεχνών, ενώ η ιστορικός Ζαφειρούλα Καγκαλίδου θα δώσει ομιλίες για την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Αντικείμενο της έκθεσης και των πολιτιστικών εκδηλώσεων είναι η καλύτερη κατανόηση της Επανάστασης του 1821, η ανάδειξη της παγκόσμιας σημασίας της, η σχέση της με τις άλλες επαναστάσεις που εκδηλώθηκαν από άλλους λαούς και το πώς η Ελληνική Επανάσταση επηρέασε τον υπόλοιπο κόσμο αλλά και το πώς επηρεάστηκε από αυτόν και ιδιαίτερα από τα πατριωτικά ιδεώδη που κυριαρχούσαν στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα.
Το γεγονός ότι η έκθεση λαμβάνει χώρα στη χρονική συγκυρία του συνεορτασμού των 200 χρόνων από την επανάσταση της Ελλάδας και των 75 χρόνων από την ανεξαρτησία της Ινδίας, έρχεται να αναδείξει ένα ακόμη κοινό στοιχείο που συνδέει τους δύο λαούς – την ακλόνητη αγάπη και αφοσίωσή τους πάνω στα ιδανικά της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.
Μέσα στο πνεύμα αυτό θα πρέπει να μνημονευτεί το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξαν οι φιλέλληνες Ινδοί λόγιοι της εποχής εκείνης, οι οποίοι εξέφραζαν μέσα από τα βιβλία και την ποίησή τους για την Ελληνική Επανάσταση και τη δική τους ελπίδα και αγωνία για την Ελευθερία. Ο Khettro Mohun Mookerjea ήταν ο πρώτος Ινδός που θα γράψει στα Μπεγκάλι την Ιστορία της Ελλάδας και θα τη δημοσιεύσει το 1833, λίγα χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, με τον τίτλο “গ্রীক দেশের ইতিহাস” (Greek Desher Itihas).[1]
Ένας άλλος Βεγγαλέζος φιλέλληνας εκπαιδευτικός και ποιητής και ίσως ο πρώτος πατριώτης ποιητής της σύγχρονης Ινδίας, ο Henry Louis Vivian Derozio θα υμνήσει τον αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία μέσα από μια σειρά ποιημάτων. Το επικό ποίημά του, «Προσφώνηση στους Έλληνες» γράφτηκε τον Ιανουάριο του 1826, όταν ο Πόλεμος για την Ανεξαρτησία κατά των Οθωμανών Τούρκων βρισκόταν στο αποκορύφωμά του. Η συναισθηματική του σχέση μεταξύ Ελλάδας και Ινδίας έχει ιδιαίτερη θέση στο έργο του, καθώς και οι δύο χώρες αγωνίζονταν ταυτόχρονα για την ανεξαρτησία τους από τον ξένο ζυγό.[2]
Σημαντική είναι και η συνεισφορά της Ελληνικής εμπορικής κοινότητας, η οποία άκμασε για τρεις σχεδόν αιώνες στη Βεγγάλη και υποστήριξε οικονομικά και ηθικά τον απελευθερωτικό αγώνα καθ’ όλη τη διάρκειά του. Οι Έλληνες μετανάστες στην Ινδία δεν ξέχασαν τους συγγενείς τους στην Ελλάδα, που ετοιμάζονταν να επαναστατήσουν κατά της οθωμανικής κυριαρχίας, προσφέροντας από το υστέρημά τους στον απελευθερωτικό αγώνα, όπως αναφέρεται στον περίφημο όρκος των Ελλήνων της Καλκούτας που πάρθηκε τη δεύτερη μέρα του Πάσχα το 1802: «Σωτήριον του Θεού έτος 1802. Έαρ και Πάσχα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Συναχθέντες εν τω ναώ το εσπέρας μετά την δευτέραν της αναστάσεως ακολουθίαν, ωμώσαμεν όρκον ιερόν πάντες οι εν Κολκόττα Γραικοί πραγματευταί, εκ Πόντου και Βιθυνίας και Καππαδοκίας και Αιωλίας και Ιωνίας χώρας και Γραικίας και νήσων και Βαρβαρίας και Αιγύπτου και Βασιλευούσης Πόλεως και οικουμένης πάσης. Τα μη προς επιτηδείαν ανάγκην γρόσια και χρυσίον και άργυρον και λοιπήν ουσίαν καταλιμπάνεσθαι προς φύλαξιν εν Κολκόττα δια την ανάστασιν του Γένους των Ρωμαίων. Και μηδείς πόπωτε χείραν επιβαλέσθω επ’ αυτών. Επιδοθήτωσαν δε των Ρωμαίων Βασιλείω, ότε θεία συνάρσει τούτο χρη αναστήναι».[3]

Οι αγώνες για την Ελευθερία και η πίστη σε κοινά ιδανικά καθιστούν τους σύγχρονους Έλληνες και Ινδούς φυσικούς συμμάχους απέναντι σε όσους επιβουλεύονται την κατάργηση τους. Μια συμμαχία που συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια του Πρώτου και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου με τη συμμετοχή Ινδών στρατιωτών στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων στις μάχες για την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας.[4] Όπως ανέφερε και ο εθνικός ποιητής της Ινδίας, Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, στην ομιλία του στην Αθήνα το 1926: «Τόσο οι νεότεροι Έλληνες όσο και οι νεότεροι Ινδοί πρέπει πάντα να αγωνιζόμαστε για να ζήσουμε στο επίπεδο του ένδοξου παρελθόντος μας. Δεν αρκεί όμως να συλλογιζόμαστε μόνο το παρελθόν μας, πρέπει να πορευόμαστε μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα. Πρέπει να δημιουργούμε και να αφήσουμε έργο που θα μας καταστήσει επίσης αθάνατους σαν τους προγόνους μας».[5]
Ελπίζω και εύχομαι η έκθεση αυτή που γίνεται στο Νέο Δελχί για τον εορτασμό τής Ελληνικής Επανάστασης του 1821 να εμπνεύσει τούς νεότερους μελετητές και καλλιτέχνες να εμβαθύνουν το έργο τους στο ένδοξο μονοπάτι που οδηγεί στο φως της Ελευθερίας, μια αξία που ήταν πάντα θεμελιώδης τόσο για τον Ινδικό όσο και για τον Ελληνικό Πολιτισμό.
Σημειώσεις:
[1]. Dutta, Priyadarshi: «‘Greek Desher Itihas’ the first book on Greek history to be written in any Indian language», INDIKA 2018, https://elinepa.org/greek-desher-itihas/
[2]. Derozio, Henry Louis Vivian: “Address to the Greeks” (Poem), INDIKA 2018, https://elinepa.org/address-to-the-greeks/
[3]. Vassiliadis, Dimitios Th.: “Three Centuries of Hellenic Presence in Bengal”, INDIKA 2005, https://elinepa.org/three-centuries-of-hellenic-presence-in-bengal/
[4]. Βλ. Abadzi, Helen: “The Indian Cemetery in Salonica”, INDIKA 2006, https://elinepa.org/the-indian-cemetery-of-salonica/
[5]. Βασιλειάδης, Δημήτριος Θ: Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ – 90 χρόνια από την επίσκεψή του στην Ελλάδα, Αθήνα: Ελληνο-Ινδική Εταιρεία Πολιτισμού και Ανάπτυξης, 2015.