Το όραμα του Ιωάννη Καποδίστρια για την πολιτισμική αυτονομία του Ελληνισμού

Γεώργιος Ι. Σκλαβούνος*

Δελφούς της Οικουμένης ήθελε να καταστήσει την Ελλάδα ο Ιωάννης Καποδίστριας. Η θέση αυτή προκύπτει από συγκεκριμένη αλληλογραφία αυστριακού πράκτορα, ονόματι Τσερβένκα, προς την Αυστριακή Αστυνομία που παραθέτει ο Τάσος Βουρνάς στην ιστορία της Φιλικής Εταιρείας.

«Η βάσις επί της οποίας θέλει να στηρίξει .. εξ όσων μου λέγουν περί των σκοπών τους οποίους επιδιώκει ο κόμις Καποδίστριας δια της εν λόγω προσπαθείας, δεν θα ηδυνάμην να εξαγάγω το συμπέρασμα, ότι έχει την πρόθεσιν να δειχθή άξιος του «ευχαριστών» της ρωσικής κυβερνήσεως, καθόσον βάσις επί της οποίας θέλει να στηρίξη εκ νέου την ευτυχίαν και την δόξαν των συμπατριωτών του και να τους εξασφαλίση εναντίον παντός μελλοντικού γεγονότος, είναι η απόλυτος πολιτική αυτονομία της Ελλάδος. Η Ελλάς πρέπει, (κατ’ αυτόν), να κηρυχθή ομοφώνως υφ’ όλων των δυνάμεων χώρα αφιερωμένη αποκλειστικώς και μόνον εις τας επιστήμας και την διαφώτισιν του ανθρωπίνου γένους, το έδαφός της (να κηρυχθή) εκ των έξω απρόσβλητον, εσωτερικώς δε να κρατηθή μακράν πάσης ξένης αναμείξεως, τέλος οφείλει να κηρυχθή δι’ όλην την ανθρωπότητα ως ένα κράτος ιερόν. Κειμένη μεταξύ Ασίας και Ευρώπης ευκόλως θα κατανοή η Ελλάς το νόημα της μυστικοπαθούς ζωής της Ανατολής, ενώ αφ’ ετέρου θα εισδέχεται το εκλεπτυσμένον πνεύμα των Ευρωπαίων δημιουργούσα κατ’ αυτόν τον τρόπον μίαν δι’ ολόκληρον την ανθρωπότητα σωτήριον ισορροπίαν».

Ίσως δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ένας ακόμα Επτανήσιος, ο Άγγελος Σικελιανός επιχείρησε για μια ακόμα φορά με τη Δελφική Ιδέα του να δώσει οικουμενική διάσταση στο Δελφικό Ιδεώδες.

*Απόσπασμα από την ομιλία του Δρ Γεωργίου Σκλαβούνου στους Δελφούς τον Νοέμβριο του 2006 με θέμα «Η Σχέση πολιτιστικών και Γεωγραφικών Συνόρων στην Ελλάδα του Ιωάννη Καποδίστρια και το Ανατολικό Ζήτημα»

Σημείωση του εκδότη:

Δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε απευθείας αλληλογραφία μεταξύ του Ιωάννη Καποδίστρια και του Ινδολόγου Δημητρίου Γαλανού του Αθηναίου (1760-1833) που ζούσε εκείνη την εποχή στο Μπεναρές των Ινδιών, αλλά το βέβαιο είναι ότι το 1831 ο Γαλανός έστειλε ένα από τα χειρόγραφά του, την Bhāminī-Vilāsa, «προς όφελος των νέων φιλολόγων της ελληνικής φυλής», στον πρώτο Πρόεδρο και Κυβερνήτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους μέσω του συγγενή του Αρχιεπίσκοπου των Αθηνών Νεόφυτου. Ο Ιωάννης Καποδίστριας όμως δολοφονήθηκε την ίδια χρονιά και το χειρόγραφο δεν έφθασε ποτέ σ’ αυτόν. Η επαφή του Γαλανού με το νεοσύστατο ελληνικό κράτος φαίνεται και από το γεγονός ότι είχε στείλει νωρίτερα το 1823, προς όφελος της Ελληνικής διοίκησης στην Πελοπόννησο, τη μετάφραση του στρατηγικού έργου του Cāṇakya το οποίο ιδιοποιήθηκε ο Καπετάν Κεφάλας στον οποίο ο Γαλανός είχε αναθέσει να το μεταφέρει.

.