Ταξίδι στην Νταρμασάλα, Κασμίρ και Λαντάκ
Της Αλεξίας Μαρίτσα*
“God and the Individual are One. To realize this is the essence of Kasmir Shaivism.”
Swami Lakshmanjoo
Νταραμσάλα, Κασμίρ και Λαντάκ, ένα ταξίδι στην Ομορφιά και τη Γνώση, που διοργάνωσε η Ελληνο-Ινδική Εταιρεία Πολιτισμού και Ανάπτυξης (ΕΛΙΝΕΠΑ), 7 με 26 Ιουλίου 2016, ολοκληρώθηκε. Είχα τη χαρά να συμμετέχω σε αυτό και έτσι να δώσω μια μικρή περιγραφή του.
Έχοντας γυρίσει από Ινδία (εδώ πρέπει να ανοίξω ημερολόγιο, γιατί έχω χάσει τις μέρες) πριν από 15 μέρες, τα πράγματα – κυριολεκτικά και μεταφορικά – δεν έχουν μπει ακόμα στη θέση τους, αλλά αυτό δεν κάνουν έτσι και αλλιώς τα δυνατά ταξίδια; Μετακινούν τη προηγούμενη σχέση που είχαμε με το χρόνο, τον εαυτό μας και τους άλλους. Φέρνουν μια αλλαγή, μια μετακίνηση από το σημείο που ξεκινήσαμε, και χρειάζεται λίγος χρόνος για να δούμε τι άλλαξε και πως θα διαχειριστούμε τώρα αυτή την αλλαγή.
Ο προορισμός δεν ήταν εύκολος, θα έλεγα πως δεν ήταν «εκδρομή» με την έννοια της ευκολίας και της προτεραιότητας στην άνεση και την καλοπέραση, εξάλλου δεν ήταν το ζητούμενο η ακριβή διαμονή και η περιήγηση στη «βιτρίνα», κατά τα πρότυπα ενός ταξιδιωτικού γραφείου, αποφεύγοντας τη πραγματικότητα ενός τόπου, όπου πολλοί άνθρωποι ζουν με ελάχιστα ή με τίποτα. Ζητούμενο ήταν το ταξίδι, ένα εκπαιδευτικό ταξίδι – πολιτιστικό και μη – σε μέρη δυσπρόσιτα, όπου η ομορφιά τους δικαιολογούσε το βαθμό δυσκολίας, ώστε να παρουσιάζεται σαν δώρο στα μάτια αυτού που κουράστηκε, σαν ανταμοιβή για τον κόπο και το ζήλο του.
Τι διδαχθήκαμε λοιπόν από αυτό το εκπαιδευτικό ταξίδι, από αυτή την απαράμιλλη ομορφιά του τοπίου, των μεγαλοπρεπών βουνών και των λιμνών; Ήταν τέτοια η δύναμη της φύσης που έλεγες μέσα σου «θεέ μου, πόση ομορφιά μπορώ να αντέξω»! Και μετά από μόνος σου ήθελες να μείνεις σιωπηλός, χωρίς περιττές κουβέντες και πολυλογίες, και να αφουγκραστείς τη σύνδεση που συνέβαινε, στρεφόμενος προς τα μέσα. Μετά, αν όντως άνοιγες το στόμα σου, θα έλεγες κάτι που έχει αξία και θα πήγαζε από την ψυχή και την αλήθεια σου. Διόλου τυχαίο άλλωστε ότι από αυτά ακριβώς τα μέρη εμφανίστηκαν τόσοι στοχαστές και αναζητητές της γνώσης. Γιατί νιώθουμε χαρά, ομορφιά και γαλήνη όταν ερχόμαστε κοντά στη φύση, γιατί ακριβώς νιώθουμε τη πηγή μας και τη σύνδεση που έχουμε μαζί της.
Τι διδαχθήκαμε από εκείνα τα κουραστικά, ολοήμερα οδικά, σε δύσκολα χιλιόμετρα, από τις αναβάσεις σε υψόμετρα όπου η αναπνοή και η αντοχή δοκιμάζονται, ή από τις ανατροπές στο καθορισμένο πρόγραμμα λόγω παρατεταμένου curfew (απαγόρευση κυκλοφορίας) εξαιτίας πολιτικών αναταραχών; Ότι στο τέλος δεν μένει η ταλαιπωρία, αλλά η δοκιμασία στη θέληση σου να υπερβείς αυτά που στέκονται σαν εμπόδια, αυτά που φοβίζουν εσένα τον ίδιο, αυτά που μπορεί να βρίσκεις να σε ενοχλούν στους άλλους. Η ανάγκη να καταλάβεις ότι δεν έχεις τον έλεγχο της επόμενης στιγμής και χρειάζεται να κυλάς μαζί της, να τροποποιείς τα προγράμματα και να συνυπάρχεις. Ότι η κούραση, η ανησυχία, ο εκνευρισμός, την επόμενη στιγμή μπορεί να ανατραπούν σε χορό, κέφι, ανεβασμένη διάθεση. Η μεγαλύτερη ανατροπή ήταν το τρελό, αξέχαστο γλέντι σε στρατιωτικό στρατόπεδο έξω από το Srinagar, που δεν θα είχε συμβεί ποτέ αν ο δρόμος δεν ήταν κλειστός, ακριβώς λόγω curfew! Ανίτσα (anicca) στη πράξη, όχι στη θεωρία!! Να ζεις το παροδικό, το εφήμερο και αυτό που αλλάζει συνεχώς.
Και για να εξηγήσω λίγο παραπάνω, το Κασμίρ έχει κατανεμηθεί από το 1947 μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν, που τώρα στέκονται αντίπαλα και με τα δύο να υποστηρίζουν τα εδάφη του στο σύνολό τους. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι – κυρίως πολίτες – έχουν χάσει τη ζωή τους στις μάχες από το 1989. Τις μέρες που βρισκόμασταν και εμείς στην Ινδία και πριν φύγουμε για το Srinagar, τη πρωτεύουσα του Κασμίρ, σκοτώθηκε σε συμπλοκή ο εικοσάχρονος αρχηγός της μεγαλύτερης αυτονομιστικής ομάδας των ανταρτών του Κασμίρ. Μετά την είδηση του θανάτου του, διαδηλώσεις ξέσπασαν μεταξύ πλήθους κόσμου και της ινδικής αστυνομίας. Εκατοντάδες διαδηλωτές τραυματίστηκαν, δεκάδες σκοτώθηκαν, στην αναφερόμενη ως χειρότερη πολιτική ταραχή από το 2010. Η ινδική διοίκηση του Κασμίρ διέταξε απαγόρευση της κυκλοφορίας, τα καταστήματα έκλεισαν, έγινε διακοπή στο διαδίκτυο και στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, ώστε να σταματήσει η εξάπλωση της έντασης.
Από τη μια, η Ινδία προσπαθεί να διατηρήσει την τάξη σε μια περιοχή των 12 εκατομμυρίων ανθρώπων, όπου περίπου το 70% είναι μουσουλμάνοι. Από την άλλη, πολλοί δυσανασχετούν με την ανάπτυξη των ινδικών στρατευμάτων, και ανοιχτά εκφράζουν στήριξη προς τους αντάρτες, που από το 1990 επιθυμούν την ανεξαρτησία ή την ένωση με το γειτονικό Πακιστάν. Έτσι παραμένει η περιοχή για σειρά ετών σε αυτή την ταραγμένη κατάσταση, γεγονός που ήταν γνωστό εκ των προτέρων και για αυτό είχε προγραμματιστεί να επισκεφτούμε το ασφαλές κομμάτι της. Τώρα που και αυτό δεν ίσχυε, έπρεπε να προσαρμοστούμε και αφού καταφέραμε να τη προσεγγίζουμε αεροπορικώς από Jammou και να έχουμε επιβιώσει – όπως σχεδόν προφητικά ευχήθηκε τη πρώτη μέρα το μικρότερο μέλος της ταξιδιωτικής παρέας μας – είμαστε ευγνώμονες και με αυτά τα λιγότερα που είδαμε!
Και δεν ήταν λίγα! Παρακάτω όσα ζήσαμε και είναι τα πολύτιμα δώρα που μας έδωσε αυτό το ταξίδι:
Jyotisar (Kurukshetra)
Να ζωντανέψει η Bhagavad Gita, «Το Θείο Τραγούδι», μέρος του μεγάλου ινδικού έπους Mahabharata. Γιατί άλλο να διαβάζεις το βιβλίο και άλλο να βρεθείς στην ιερή πόλη Kurukshetra , το σημείο της μάχης όπου οι Πάνταβα νικούν τον κατά πολύ μεγαλύτερο στρατό των Καουράβα επιφέροντας τη θεία δικαιοσύνη. Συγκεκριμένα στη περιοχή Jyotisar, όπου «Jyoti» σημαίνει φως και «Sar» σημαίνει το βασικό νόημα. Εξ ου και η ονομασία του τόπου είναι μια αναφορά «στη βασική έννοια του φωτός» ή τελικά του Θεού. Είναι ένας από τους πιο σεβαστούς τόπους της ιερής πόλης της Kurukshetra. Εκεί κάτω από το δέντρο Banyan που βρίσκεται σε ένα υπερυψωμένο βάθρο, ο Krishna αποκαλύπτει στον Arjuna την Παγκόσμια Μορφή του (virat rupa) και δίπλα ένα μαρμάρινο άρμα απεικονίζει τον Krishna, που αν και θεός ενεργεί ως φίλος, βοηθός και αμαξηλάτης του οδηγώντας το άρμα. Οι τοπικές παραδόσεις λένε ότι αυτό το δέντρο, είναι ένα παρακλάδι του ιερού Banyan δέντρου κάτω από το οποίο ο Krishna παρέδωσε το κήρυγμα της Bhagavad Gita και το δόγμα του Karma και του Dharma, για να αφαιρέσει τη σύγχυση και το δίλημμα του Arjuna. Έτσι τον προετοίμασε για να αγωνιστεί, πιστός στο καθήκον του ως ευγενής-πολεμιστής.
Dalai Lama Temple
Πραγματικά ένα δώρο ήταν το κάθισμα μαζί με τους βουδιστές μοναχούς την ώρα της πρωινής προσευχής, στο Dalai Lama Temple στο προάστιο McLeod Ganj στη Dharamshala.
Η παρουσία του Θιβέτ και ο πληθυσμός, σου δίνουν την αίσθηση ότι βρίσκεσαι στο Θιβέτ. Μετά την εξέγερση του 1959 υπήρξε μια εισροή Θιβετιανών προσφύγων, ώστε η Dharamshala να γίνει το κέντρο του εξόριστου Θιβέτ στην Ινδία. Εδώ βρίσκεται η εξόριστη Θιβετιανή κυβέρνηση με τα υπουργεία και τη βιβλιοθήκη, προσπαθώντας να κρατήσουν ζωντανή την ιστορία και τη κουλτούρα τους. Εδώ βρίσκεται και η κατοικία του 14ου Δαλάι Λάμα, Tenzin Gyatso, τον οποίο επιδιώξαμε να συναντήσουμε καταθέτοντας αίτηση για ιδιαίτερη ακρόαση στη γραμματεία, αλλά έμεινε εκκρεμότητα για την επόμενη φορά!
Bhagsunag Temple
Ναός του θεού Σίβα και ο ομώνυμος καταρράκτης λίγο πιο πάνω.
Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη
Μια μικρή Αγγλικανική εκκλησία μέσα σε δάσος από κέδρους, που χτίστηκε το 1852 σε νεο-γοτθική αρχιτεκτονική, αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Βαπτιστή. Η εκκλησία είναι γνωστή για τα βιτρό παράθυρα που δώρισε η Lady Elgin, σύζυγος του Λόρδου Έλγιν. Το νεκροταφείο της εκκλησίας είναι η τελευταία κατοικία του Έλγιν, ο οποίος υπηρέτησε ως Γενικός Κυβερνήτης και αντιβασιλέας της Ινδίας το 1861, κατά τη διάρκεια της βρετανικής Raj, αν και σύντομα πέθανε και τάφηκε εκεί.
Vaishno Devi temple
Μια δυνατή yatra εμπειρία μετά την έξοδο από τη συγκλονιστική ιερή σπηλιά στο προσκύνημα στη Vaisno Devi – επίσης γνωστή ως Μάτα Rani, Trikuta και Vaishnavi – μια εκδήλωση της Μητέρας Θεάς Mahalakshmi. Ήταν ένα περπάτημα σαν διαλογισμός, 28 χιλιόμετρα συνολικά ανάβαση και κατάβαση, μαζί με πλήθος Ινδών, από παιδάκια και μωρά στην αγκαλιά των γονιών τους, μέχρι ηλικιωμένους και ανάπηρους, όπου με κάθε δυνατό μέσο βρίσκουν τρόπο να ανέβουν να προσκυνήσουν.
Hemis gompa
Μοναδική η ατμόσφαιρα όταν βρεθήκαμε μέσα στο μοναστήρι την ώρα του τελετουργικού με απαγγελία μάντρας, συνοδεία μουσικής με κύμβαλα, τύμπανα, τρομπέτες και πνευστά μεγάλου μεγέθους.
Το Hemis είναι ένα θιβετιανό βουδιστικό μοναστήρι (gompa) του Lineage Drukpa, στο Λαντάκ. Επανιδρύθηκε το 1672 κάτω από την αιγίδα του βασιλιά Sengge Namgyal και ανήκει στην kagyupa αίρεση (κόκκινο καπέλο). Είναι το πιο σημαντικό gompa από την άποψη της πνευματικής ιεραρχίας. Το μοναστήρι υπήρχε πριν από τον 11ο αιώνα και ο Ναρόπα, μαθητής του γιόγκι Τιλόπα, και δάσκαλος του μεταφραστή Marpa, συνδέεται με αυτό το μοναστήρι.
Έχει ιδιαίτερη σημασία επίσης για όσους υποστηρίζουν ότι ο Xριστός σπούδασε στην Ινδία και το Θιβέτ. Το βιβλίο του Ρώσου Νικολά Notovitch, «Η Άγνωστη Ζωή του Ιησού Χριστού» που δημοσιεύθηκε στα γαλλικά το 1894, βασίστηκε σε έγγραφο που ανέφερε ο ίδιος ότι είχε δει στη Μονή Hemis ενώ έμεινε εκεί. Ο Notovitch έσπασε το πόδι του στην Ινδία και ενώ αναρρώνει από αυτό στο μοναστήρι Hemis στο Λαντάκ, ισχυρίστηκε ότι ο επικεφαλής λάμα του Hemis, του μίλησε για την ύπαρξη ενός χειρογράφου έργου, το οποίο διαβάστηκε από τον ίδιο μέσω διερμηνέα. Σε αυτό ο Ιησούς λέγεται ότι ταξίδεψε στην Ινδία και σπούδασε με Βουδιστές και Ινδουιστές κατά τη διάρκεια των «άγνωστων χρόνων», το διάστημα δηλαδή που ο Ιησούς άφησε τη Γαλιλαία και πριν επιστρέψει στην Ιουδαία. Σύμφωνα με το Notovitch, το έργο είχε διατηρηθεί στη βιβλιοθήκη Hemis, αλλά αργότερα ομολόγησε ότι η όλη ιστορία ήταν κατασκευασμένη και την είχε επινοήσει. Ο Σουάμι Abhedananda ισχυρίστηκε επίσης να έχει διαβάσει το ίδιο χειρόγραφο, μετά την επίσκεψή του στο Hemis το 1921 και να μεταφράστηκε για αυτόν με τη βοήθεια ενός τοπικού διερμηνέα Λάμα. Ωστόσο, μετά το θάνατο του Abhedananda, ένας από τους μαθητές του παραδέχτηκε ότι όταν πήγε στο μοναστήρι για να ρωτήσει σχετικά με το έγγραφο, του είπαν ότι αυτό είχε εξαφανιστεί.
Το ετήσιο φεστιβάλ Hemis πραγματοποιείται στις αρχές Ιουνίου και λαμβάνει χώρα στην ορθογώνια αυλή μπροστά από την κύρια πόρτα του μοναστηριού. Είναι αφιερωμένο στον Lord Padmasambhava (Guru Rinpoche) τον οποίο τιμούν με χορευτικές παραστάσεις. Οι χοροί με μάσκες του Λαντάκ αναφέρονται συλλογικά ως Chams, είναι ουσιαστικά μέρος της ταντρικής παράδοσης και πραγματοποιούνται μόνο σε εκείνες τις gompas που ακολουθούν τις διδασκαλίες Βατζραγιάνα. Επίσης στο hemis museum τα εκθέματα που φυλάσσονται είναι μοναδικά αριστουργήματα τέχνης.
Ishwar Ashram
Επισκεφθήκαμε το άσραμ του Swami Lakshmanjoo στο Srinagar, το προσωπικό χώρο όπου διέμενε, και το χώρο που δίδασκε (satsang hall), στον οποίο είχαμε την ευκαιρία να κάτσουμε για λίγο και να μας μιλήσει ένας μαθητής του που τον έζησε από κοντά.
Ο Swami Lakshmanjoo (1907-1991) γεννήθηκε στο Srinagar και ήταν ο τελευταίος από τους δασκάλους του Σαīβισμού του Κασμίρ, με εξαιρετικά βαθιά κατανόηση αυτής της φιλοσοφίας. Πέρασε όλη του τη ζωή από μικρό παιδί σπουδάζοντας, μελετώντας και εφαρμόζοντας τη πρακτική αυτής της παράδοσης. Κατάφερε με την εστιασμένη προσπάθεια, την διανοητική του δύναμη και τη δύναμη της επίγνωσης, να συνειδητοποιήσει την αλήθεια τόσο πνευματικά όσο και νοητικά. Είναι τεράστια η συμβολή του στην αναβίωση του Σαīβισμού του Κασμίρ στην Ινδία και παγκόσμια.
Raghunath Temple
Χτίστηκε στο διάστημα 1822-1860 και αποτελείται από ένα σύμπλεγμα από επτά ινδουιστικά ιερά, το καθένα με το δικό του πύργο (shikhara). Είναι ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα ναών της βόρειας Ινδίας, με ναούς με πολλές θεότητες αλλά η προεδρεύων θεότητα είναι ο Ράμα (αβατάρ του Βισνού). Το αρχιτεκτονικό στυλ (Mughal) – αναπτύχθηκε τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα σε όλη τη συνεχώς μεταβαλλόμενη έκταση της Μογγολικής αυτοκρατορίας στη μεσαιωνική Ινδία – φαίνεται σε όλους τους πύργους με σχήμα σπιράλ που έχουν επιχρυσωμένα κωδωνοστάσια, εκτός από το πύργο πάνω από το κύριο ιερό το οποίο λέγεται ότι είναι σε Σιχ αρχιτεκτονικό στυλ. Οι κόγχες στους τοίχους των ιερών είναι διακοσμημένες με 300 εικόνες των θεοτήτων. Οι πίνακες στα 15 πάνελ του κυρίως ιερού βασίζονται σε θέματα από τη Ramayana, τη Mahabharata, και τη Bhagavad Gita.
Shankaracharya temple
Στην κορυφή του Shankaracharya Hill, που προσφέρει πανοραμική θέα του Srinagar, το ιερό Shankaracharya, επίσης γνωστό ως Jyeshteswara, είναι ένας μικρός ναός του Shiva. Χρονολογείται από το 250 π.Χ. αρχικά ως ένα βουδιστικό μνημείο, πιθανότατα χτισμένο από τον Jhaloka, γιο του αυτοκράτορα Ασόκα, που τον 7ο αιώνα αντικαταστάθηκε με τον παρόντα ναό από τον βασιλιά Lalitaditya. Κτισμένος σε στερεό βράχο, σε ψηλό οκταγωνικό πλίνθο από αρχαία γκρίζα πέτρα, προσεγγίζεται από μια σειρά σκαλιά. Υπάρχει επίσης ένα Shiva lingam τυλιγμένο με ένα φίδι, το οποίο βρίσκεται σε μια λεκάνη μέσα στο ιερό. Ο φιλόσοφος Shankaracharya τεκμηριώνεται ότι έχει μείνει σε αυτό το μέρος, όταν επισκέφθηκε το Κασμίρ δέκα αιώνες πριν.
Lamayuru gompa
Lamayuru (Drung dgon pa: Αιώνιο Μοναστήρι), ένα θιβετιανό βουδιστικό μοναστήρι του 10ου αιώνα σε υψόμετρο 3.500 μέτρα. Μια από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες gompa στο Λαντάκ, όπου κατά το παρελθόν έχει στεγάσει μέχρι 400 μοναχούς. Λέγεται ότι ο Ναρόπα (956-1041) προκάλεσε ξηρασία σε μια λίμνη και ίδρυσε τo μοναστήρι. Το παλαιότερο σωζόμενο κτίριο είναι ένας ναός που ονομάζεται Seng-ge-sgang, στο νότιο άκρο του βράχου, η οποία αποδίδεται στο διάσημο μοναχό Rinchen Zangpo (958-1055). Το Lamayuru είναι οικοδεσπότης σε δύο ετήσια φεστιβάλ χορού, στο δεύτερο και πέμπτο μήνα του σεληνιακού ημερολογίου του Θιβέτ, όταν όλοι οι μοναχοί από τα γύρω gompas συγκεντρώνονται για να προσευχηθούν.
Alchi gompa
Το χωριό Alchi βρίσκεται στη νότια όχθη του ποταμού Ινδού, σε υψόμετρο 3.100 μέτρα. Εκεί βρίσκεται ένα βουδιστικό μοναστήρι, γνωστό περισσότερο ως ένα μοναστηριακό συγκρότημα ναών. Το συγκρότημα αποτελείται από τέσσερις ξεχωριστούς οικισμούς με τα μνημεία να χρονολογούνται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Από αυτούς τους τέσσερις οικισμούς, το μοναστήρι Alchi λέγεται ότι είναι το παλαιότερο και το πιο διάσημο. Διοικείται από τη Μονή Likir.
Παραδοσιακά, η δημιουργία του συγκροτήματος Alchi αποδίδεται στο περίφημο μελετητή-μεταφραστή Rinchen Zangpo (958-1055) το 10ο αιώνα, μαζί με τη Μονή Lamayuru, το Wanla, το Mang-Gyu και την Sumda. Ο Zangpo πιστώνεται με την οικοδόμηση 108 μοναστηριών στη περιοχή των Ιμαλάϊων, στη προσπάθειά του να διαδώσει το βουδισμό και αυτά τα μοναστήρια θεωρούνται ο στυλοβάτης της Βατζραγιάνα, του θιβετιανού βουδισμού (επίσης γνωστή ως Lamaism). Μόνο λίγα από αυτά έχουν διασωθεί, με το συγκρότημα Alchi στο Ladakh να έχει εξέχουσα θέση μεταξύ όλων των μοναστηριών που έχτισε.
Η συλλογή στο χωριό Alchi έχει περιγραφεί με τη παρακάτω φράση που αναπαράγει μοναδικά την έντονη ομορφιά αυτού του μοναστηριού: «…Like a necklace of colors and styles that are so utterly beautiful that the normal state of breathlessness at this altitude becomes a deep breath». «…Σαν ένα περιδέραιο των χρωμάτων και των μορφών που είναι τόσο απόλυτα όμορφα, ώστε η φυσιολογική κατάσταση της δύσπνοιας σε αυτό το μεγάλο υψόμετρο να γίνεται μια βαθιά πνοή». Αξίζει λοιπόν η εκτενέστερη αναφορά σε αυτό.
Το μοναστηριακό συγκρότημα διαθέτει τρία μεγάλα ιερά: το Dukhang ή Assembly Hall (αίθουσα Συνέλευσης), το Sumtsek, ο κύριος ναός, και το Ναό του Μαντζούσρι, που χρονολογούνται ανάμεσα στις αρχές του 12ου και στις αρχές του 13ου αιώνα. Επιπλέον, το συγκρότημα Alchi έχει δύο άλλους σημαντικούς ναούς, τον «Lakhang Lotsabha» και τον «Lakhang Soma». Το συγκρότημα διαθέτει επίσης τεράστια αγάλματα του Βούδα, περίτεχνα ξυλόγλυπτα και έργα τέχνης συγκρίσιμα με το μπαρόκ στυλ.
Το Sumtsek, είναι ο κυρίως τριώροφος ναός, ο πρώτος που συναντάς στο συγκρότημα, με μια χαμηλή είσοδο και την καλοδιατηρημένη αρχική κάσα της πόρτας πολύ περίτεχνα σκαλισμένη σε kasmir στυλ, ένα στυλ που δεν βρίσκεται σε κανένα άλλο μοναστήρι στο Ladakh. Μπαίνοντας αντικρίζεις μια αμυδρά φωτισμένη τετράγωνη αίθουσα, που στο κέντρο της μια τεράστια στούπα έχει καταλάβει σχεδόν όλο το χώρο. Οι τοίχοι βαμμένοι μέχρι πάνω με χίλιους μπλε Akshobhyas. Στις κόγχες βρίσκονται τρία τεράστια αγάλματα από πηλό, όλα σε όρθια στάση, που αναπαριστούν τρείς Bodhisattvas: Ο Avalokiteshwara αριστερά, (περίπου 4 μέτρα ύψος, όπως και ο Manjusri), ο Maitriya στη μέση (το ψηλότερο στα 5,18 μέτρα) και ο Manjusri δεξιά.
Εικονογραφικά, οι θεότητες έχουν ένα κεφάλι και τέσσερα χέρια. Στο κεφάλι του Maitriya ένα στέμμα με πέντε Βούδες (πέντε Dhyani Buddhas) αντιπροσωπεύει τον Vairochana, στον Avalokiteshwara ένα στέμμα που αντιπροσωπεύει τον Amitamba (την ιδιότητα της Συμπόνιας) και στον Manjusri ένα στέμμα που αντιπροσωπεύει τον Akshobhya (την ιδιότητα της Σοφίας). Στο Βατζραγιάνα Βουδισμό, οι πέντε Dhyani Buddhas ή Tathāgatas ή Jinas είναι ο Vairocana: ο απαστράπτων, σε χρώμα λευκό, μετατρέπει την πλάνη σε ακρίβεια, ο Akṣobhya: ο ατάραχος, σε χρώμα μπλε, μετατρέπει τον θυμό σε σοφία, ο Amitabha: ο απεριόριστος, σε χρώμα κόκκινο, μετατρέπει το πάθος σε συμπόνια, ο Ratnasaṃbhava: ο γεννημένος κόσμημα, σε χρώμα κίτρινο, μετατρέπει την αλαζονεία σε ισότητα, ο Amoghasiddhi: ο καταστροφέας του φθόνου, μετατρέπει τη ζήλεια σε πλήρη εκπλήρωση.
Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η απεικόνιση των διαφόρων θεμάτων τυπωμένων στις κομψές πτυχώσεις (dhotis) που φοριούνται από τις θεότητες. Το dhoti του Maitriya απεικονίζει τις 12 πιο σημαντικές στιγμές από τη ζωή του Βούδα, όπως τη γέννηση του στο Lumbini, την φώτιση του, το πρώτο του κήρυγμα στο Sarnath, την paranirvana και το τελευταίο του ταξίδι στον ουράνιο παράδεισο Tushita, την εξάχρονη νηστεία που τον δείχνει αποστεωμένο και άλλες. Το dhoti του Avalokiteshwara δείχνει ιερούς τόπους και βασιλικά παλάτια, με τις σκηνές συμποσίου να είναι οι καλύτερα διατηρημένες. Το dhoti του Manjusri έχει 84 μύστες (84 Mahasiddhas) τυπωμένο πάνω του.
Ο Τροχός της Ζωής βρίσκεται στην εξωτερική πύλη και η Mahakal, θεότητα- προστάτιδα γνωστή ως dharmapala στο Βατζραγιάνα Βουδισμό, απεικονίζεται πάνω από την κεντρική είσοδο του Sumtsek. Η Mahakala συνήθως απεικονίζεται με ένα στεφάνι από πέντε κρανία, τα οποία αντιπροσωπεύουν τη μεταστοιχείωση των πέντε klesas σε πέντε Dhyanis.
Εκτός από τον τελευταίο όροφο που είναι ερειπωμένος, το υπόλοιπο του Sumtsek, είναι καλά διατηρημένο στην αρχική του μορφή. Ο δεύτερος όροφος του κτιρίου είναι περισσότερο με τη μορφή ενός μπαλκονιού. Επίσης στη κόγχη του Avalokiteshwara, βρίσκεται και μια Green Tara εξαίσιας ομορφιάς. Οι τοίχοι στο Sumtsek (όπως και στο Dukhang) είναι βαμμένοι με διάφορα mandala που απεικονίζουν Bodhisattvas, άγριες θεότητες και φύλακες του Ντάρμα. Οι mandala του Alchi είναι γνωστές ως Sarvavid Vairochana, όπου sarvavid = παντογνωσία και vairochana = απατράπτων, δηλαδή απαστράπτουσα παντογνωσία.
Το Dukhang ή αίθουσα συνέλευσης, βρίσκεται στην καρδιά του μοναστηριακού συγκροτήματος και είναι το πιο σημαντικό μέρος σε κάθε βουδιστικό ναό, όπου οι μοναχοί εκτελούν προσευχές, λατρείες και τελετές. Είναι μεγάλη και η κύρια ξύλινη είσοδος είναι σκαλισμένη σε σχήμα mandala με ευδιάκριτους τους πέντε Buddhas ή Tathagatas. Οι τοίχοι του Dukhang, είναι βαμμένοι με έξι διαφορετικές μάνταλα που περιβάλλουν το Vairochana, την κύρια θεότητα που λατρευόταν στην αίθουσα. Πολλές προσθήκες έγιναν στην αρχαία δομή κατά τη διάρκεια του 12ου και 13ου αιώνα. Η περίστυλη βεράντα οδηγεί στην αίθουσα από μια μπροστινή αυλή και οι τοιχογραφίες των χιλίων Βούδα παρουσιάζεται στο διάδρομο.
Στο ναό του Manjusri, ο Manjusri απεικονίζεται στον κεντρικό τοίχο, διακοσμημένος με κοσμήματα, ένα στεφάνι φτιαγμένο από μια μπάντα λουλούδια και καθισμένος σε θρόνο-λιοντάρι, συμβολικά δείχνοντας πως η σοφία δαμάζει το νου, ο οποίος συγκρίνεται με άγριο λιοντάρι. Στη βάση του θρόνου είναι μια απεικόνιση των «Επτά κοσμημάτων» και των «Οκτώ Συμβόλων», μέσα σε χαρακτηριστικό τετράγωνο πλαίσιο. Τα πλευρικά τοιχώματα έχουν εικόνες του Amitabha στα δεξιά και του Aksharabhya στα αριστερά.
Mulbekh gompa
Πάνω στον αυτοκινητόδρομο Kargil-Leh, στη περιοχή Zanskar στη πολιτεία του Ladakh, η Mulbekh Μονή αποτελείται από δύο gompas, ένα Drukpa και ένα Gelugpa μοναστήρι. Τα διπλά gompas είναι στην κορυφή ενός απόκρημνου βράχου 200 μέτρα πάνω από το δρόμο. Η κύρια έλξη είναι το περίφημο άγαλμα Chamba, μια εντυπωσιακή τεράστια φιγούρα ενός Μαϊτρέγια Βούδα, λαξευμένη σε βράχο 9 μέτρων ύψος στη δεξιά πλευρά του δρόμου. Από κάποιους χρονολογείται από την περίοδο Kushan (2ο ή 3ο αιώνα) αλλά από τους σύγχρονους ιστορικούς τοποθετείται στον 7ο ή 8ο αιώνα. Το κάτω μέρος του αγάλματος μερικώς επισκιάζεται από ένα μικρό ναό που χτίστηκε το 1975.
Leh Palace
Χτίστηκε τον 17ο αιώνα από τον βασιλιά Sengge Namgyal, αλλά εγκαταλείφθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα όταν οι δυνάμεις του Κασμίρ το πολιόρκησαν. Η βασιλική οικογένεια μετακόμισε στη συνέχεια στο Stok Palace.
Stok Palace
Σήμερα στεγάζει την βασιλική οικογένεια και το υπόλοιπο έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο. Στεγάζει μια σπάνια tangkha, στολισμένη με ημιπολύτιμους λίθους, η οποίο παρουσιάζεται στο κοινό μία φορά κάθε 12 χρόνια και είμαστε τυχεροί που τη θαυμάσαμε, αφού το 2016 συνέπεσε να είναι η επόμενη δημόσια προβολή της!
Shey Palace
Τα ερείπια του πρώην θερινού ανακτόρου των βασιλέων του Λαντάκ είναι σκαρφαλωμένο ψηλά σε ένα βραχώδη γκρεμό. Το 12 μέτρων Σακιαμούνι Βούδα άγαλμα φτιαγμένο από επιχρυσωμένο χαλκό από το γιο του βασιλιά Singge Namgyal, τον Deldan Namgyal, είναι το μεγαλύτερη στην περιοχή. Υπάρχει μια μικρή βιβλιοθήκη στο κάτω παρεκκλήσι και μια συλλογή από tangkhas. Στα αριστερά της gompa είναι ένα τεράστιο Chorten (στούπα) με χρυσά καμπαναριά, και προς τα δεξιά της βρίσκονται τα ερείπια ενός οχυρού. Διάσπαρτα σε όλη τη κοντινή πεδιάδα και κατά μήκος της σειράς λόφων, είναι ένας μεγάλος αριθμός Chortens σε αποσύνθεση, ίσως η μεγαλύτερη συλλογή στο Ladakh.
Shanti stupa
Είναι ένα βουδιστικό λευκό-θολωτό στούπα (Chorten) στην κορυφή ενός λόφου στο Chanspa, περιοχή Leh, Λαντάκ, στο βόρειο ινδικό κρατίδιο Τζαμού και Κασμίρ. Χτίστηκε το 1991 από τους Ιάπωνες βουδιστές Bhikshu και Gyomyo Nakamura, στα πλαίσια μιας ειρηνευτικής αποστολής και στη βάση της απεικονίζονται σκηνές από τη ζωή του Βούδα. Η στούπα έχει γίνει ένα τουριστικό αξιοθέατο όχι μόνο λόγω της θρησκευτικής σημασία της, αλλά και λόγω της θέσης της, η οποία προσφέρει πανοραμική θέα στη γύρω τοπίο.
Thiksey gompa
Ίσως το πιο φωτογραφημένο μοναστήρι με τη χαρακτηριστική ομορφιά, να παραμένει μια μαρτυρία για την αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια που εμπνεύστηκε από τη Potala στη Λάσα. Είναι ένα υπέροχο συγκρότημα σε κόκκινο και κίτρινο χρώμα, με το κεντρικό κτίριο να ορθώνεται μεγαλοπρεπώς πάνω από τα πολυάριθμα κελιά. Ανήκει στην αίρεση Gelukpa, και παρουσιάζει εξαιρετικά έργα τέχνης. Η Lhakhang Chamba ( «οίκος του Θεού» για τον Μαϊτρέγια Βούδα, το Βούδα που θα έρθει, χτίστηκε το 1980 προς τιμή του Δαλάι Λάμα και στεγάζει έναν εντυπωσιακό διώροφο Μαϊτρέγια Βούδα, τόσο όμορφο που δεν μπορείς να ξεκολλήσεις τα μάτια σου από πάνω του.
Amaranth temple
Σε υψόμετρο 3.888 μέτρα, ένα πολύ δημοφιλές ετήσιο προσκύνημα στη σπηλιά όπου σύμφωνα με ένα ινδουιστικό μύθο, εκεί ο Shiva εξηγεί το μυστικό της ζωής και της αιωνιότητας στην θεϊκή σύζυγο του, Parvati. Ένας πάγος σταλαγμίτη αντιπροσωπεύει το shiva linga και δύο άλλοι σχηματισμοί πάγου αντιπροσωπεύουν τη Parvati και το γιο του Shiva, Ganesha. Άλλη μια εκκρεμότητα για την επόμενη φορά, γιατί εμείς περάσαμε μόνο από το base camp στο Baltal. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης και κατασκήνωσης των yantries, που ήταν γεμάτο από σκηνές όσων διανυκτερεύουν για να κάνουν την δύσκολη ανάβαση των 16 χιλιομέτρων, την συντομότερη αλλά δυσκολότερη λόγω απότομης κλίσης διαδρομή, μέχρι την ιερή σπηλιά.
Dal lake
Στο Σριναγκάρ, μια πόλη όπου τα πρώτα στοιχεία αναφέρουν το όνομα Siri-Nagar, από τον τοπικό μετασχηματισμό του αρχικού ονόματος Surya-Nagar, όπου Surya= ήλιος και nagar=πόλη, δηλαδή «Πόλη του Ήλιου».
Εκεί βρίσκεται η λίμνη Dal, που ονομάζεται και ως το «πετράδι στο στέμμα του Κασμίρ». Ένα ειδυλλιακό μέρος, όπου κατά τη διάρκεια του Ιουλίου και του Αυγούστου – δηλαδή την εποχή που πήγαμε – οι πλωτοί κήποι, που είναι γνωστοΙ ως “Rad,” ανθίζουν με λουλούδια λωτού και νούφαρα. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η θερμοκρασία φτάνει μερικές φορές μείον 11°C με αποτέλεσμα το πάγωμα της λίμνης. H λίμνη Nagin – μερικές φορές αναφέρεται ως ξεχωριστή λίμνη, ενώ είναι στη πραγματικότητα μέρος της Dal Lake – ήταν το σπίτι μας για όσες μέρες μείναμε στα house boats στο Kasmir. Ιτιές και λεύκες πλαισιώνουν τις άκρες της λίμνης, με τα house boats και τις πολύχρωμες shikaras (παραδοσιακές ξύλινες βάρκες) να συμπληρώνουν το σκηνικό.
Pangong Tso (Pangong lake)
Δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια την εντυπωσιακή ομορφιά της και την απεραντοσύνη της περιοχής, πρέπει να τη δείτε! Πληροφοριακά βρίσκεται σε υψόμετρο 4.350 μέτρα, είναι η μεγαλύτερη υφάλμυρη λίμνη στην Ασία, με το μεγαλύτερο μέρος της να εκτείνεται στο Θιβέτ. Η διαδρομή προς τη λίμνη περνάει πάνω από το Khardung-la σε υψόμετρο 5.359 μέτρα, τον δεύτερο υψηλότερο ορεινό δρόμο στον κόσμο. Η λίμνη είναι 130 χιλιόμετρα μήκος και 5 χιλιόμετρα στο ευρύτερο σημείο της. Παρά το γεγονός ότι είναι μια λίμνη με θαλασσινό νερό, παγώνει εντελώς κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Δεν υπάρχει θαλάσσια ζωή εδώ, εκτός από λίγα πτηνά που μεταναστεύουν, όπως γλάροι και πάπιες.
Naranag temple
Είναι ένα σύμπλεγμα δυο ναών που αντικρίζουν ο ένας τον άλλο σε μια απόσταση περίπου 200 μέτρων. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι χτίστηκε τον 8ο αιώνα από τον βασιλιά Lalitaditya, αφιερωμένο στο θεό Shiva, κάτι προφανές λόγω της παρουσίας των πέτρινων shiva lingas. Το πρώτο από τα δύο ερείπια του ναού είναι άμεσα ορατό από το σημείο όπου φτάνεις περπατώντας το πλακόστρωτο δρόμο. Ο δεύτερος είναι σε μικρή απόσταση με τα πόδια δίπλα στο ποτάμι Wangath, παραπόταμο του ποταμού Sind. Τα ερείπια των ναών, τα οποία μπορεί να έχουν και βουδιστική προέλευση, είναι περίεργα διαβρωμένα σαν από πλημμύρα. Δεν υπάρχει εισιτήριο εισόδου ούτε φράχτης, ενώ gajar παιδιά από το κοντινό χωριό (gajar είναι μια τσιγγάνικη φυλή) παίζουν στο περίβολο και στην αρχαία πισίνα του ναού.
Στην κοιλάδα naranag, σε μια περιοχή που φημίζεται για τα γραφικά αλπικά λιβάδια, τις λίμνες και τα βουνά της, απολαύσαμε τη φύση και το ποτάμι, άλλοι περπατώντας και άλλοι ιππεύοντας σε άλογα.
Η ομορφιά
Οι ορεινές διαδρομές (ενδεικτικά αυτή Leh-Kargil ή αυτή προς την λίμνη Pangong) που αξίζει να κάνεις έστω μια φορά στη ζωή σου, περνώντας μέσα από εναλλασσόμενα άγονα αλπικά τοπία, παγετώνες, χιονισμένες κορυφές, επιβλητικά χρωματισμένα βουνά, καταπράσινα λιβάδια με άγρια άλογα, κοπάδια από γιακ, παγωμένα ποτάμια να κυλούν μέσα στις χαράδρες, η μαγευτική τοποθεσία συνάντησης των ποταμών Ινδός και Ζανσκάρ.
Εισαγωγικά σεμινάρια στη φιλοσοφία του Σαīβισμού του Κασμίρ και του Βουδισμού Μαχαγιάνα με τον καθηγητή Δρ Δημήτρη Βασιλειάδη
Για το Βουδισμό Μαχαγιάνα:
Ο Σιντάρτα Γκαουτάμα κατέληξε πως η φώτιση είναι μια «μέση οδός» μεταξύ της υπερβολής και της έλλειψης. Στην βάση της διδασκαλίας του στέκουν οι «τέσσερις ευγενείς αλήθειες», duhkha, samudaya, nirodha, marga, δηλαδή:
η ζωή είναι πόνος (duhkha)
ο πόνος έχει αιτία (samudaya )
ο άνθρωπος μπορεί να απαλλαγεί από το πόνο (nirodha)
αυτό είναι δυνατόν αν ακολουθηθεί μια συγκεκριμένη μέθοδος (marga)
Το επονομαζόμενο «Οκταπλό μονοπάτι» περιλαμβάνει:
σωστό όραμα (η σωστή οπτική γωνία, από την οποία βλέπω ότι οι καταστάσεις που έρχονται στη ζωή μου είναι από τις πράξεις μου)
σωστή απόφαση (σωστή sankalpa, πρόθεση για το που βαδίζω, για το ότι βαδίζω προς την πνευματική απελευθέρωση)
σωστή ομιλία
σωστή δράση
σωστός τρόπος ζωής (βιοπορισμός)
σωστή προσπάθεια (κατεύθυνση της ενέργειας όχι στα άκρα)
σωστό τρόπο να ρυθμίσουμε το νου μας
σωστό διαλογισμό (βλέπω τα πράγματα όπως είναι χωρίς υποθέσεις , βλέπω την εικόνα όπως είναι μέσα στη συνείδηση μου)
Από τα οκτώ, τα πρώτα δύο αφορούν το στάδιο άσκησης της prajna (της σοφίας), τα ακόλουθα τρία, το στάδιο άσκησης της sila (της ηθικής), τα τρία τελευταία, το στάδιο άσκησης του samandhi (διαλογισμός).
Σε κάθε τριαδική φιλοσοφία που έχει το υποκείμενο της γνώσης, τη γνώση και το αντικείμενο της γνώσης, ανάλογα με τη προσέγγιση ορίζεται το είναι η αλήθεια. Για τον βουδισμό η γνώση είναι η αλήθεια, η πρώτη-άμεση εικόνα, όπου βλέπω ότι πίσω από τα φαινόμενα δεν υπάρχει πραγματική υπόσταση, αλλά ένα σύνολο εντυπώσεων. Εδώ δεν υπάρχουν αντικείμενα ή υποκείμενα, αλλά η γνώση ρευστή, που αλλάζει συνεχώς. Τα 12 nidanas, οι αιτίες της δυστυχίας, δημιουργούν τη ροή, το σαμάντι είναι η συνειδητοποίηση αυτής της ροής και η νιρβάνα, το σβήσιμο της φλόγας, το σταμάτημα της ροής της γνώσης.
Ο συμβολισμός του Bhavachakra, του κύκλου των 12 nidanas:
avidya (άγνοια)
samskara (εντυπώσεις, δονήσεις), όταν εμφανισθεί η άγνοια, έρχονται οι εντυπώσεις
vijnana (ατομική συνείδηση), όταν εμφανισθούν οι εντυπώσεις, έρχεται η ατομική συνείδηση
nama-rupa (όνομα και μορφή), όταν εμφανισθεί η ατομική συνείδηση, έρχεται το όνομα και η μορφή στις εντυπώσεις
sadaytana (έξι αισθήσεις), όταν εμφανισθεί το όνομα και η μορφή, έρχονται οι έξι αισθήσεις , οι πέντε αισθήσεις και ο νους
sprsa (επαφή), όταν εμφανισθούν οι έξι αισθήσεις , έρχεται η επαφή
vedana (εμπειρίες), όταν εμφανισθεί η επαφή, έρχεται η εμπειρία
trsna (επιθυμία), όταν εμφανισθεί η εμπειρία, έρχεται η επιθυμία
upadana (προσκόλληση), όταν εμφανισθεί η επιθυμία, έρχεται η προσκόλληση
bhavana (γίγνεσθαι), όταν εμφανισθεί η προσκόλληση, έρχεται η διαδικασία του γίγνεσθαι
jati (γέννηση), όταν εμφανισθεί η διαδικασία του γίγνεσθαι, έρχεται η γέννηση
jara, marana (γεράματα, θάνατος), όταν εμφανισθεί η γέννηση, έρχονται τα γηρατειά και ο θάνατος.
Ο τροχός της δυστυχίας εξηγείται με βάση την έννοια της εξαρτώμενης ανάδυσης, ότι δηλαδή τα πράγματα αναδύονται εξαρτώμενα, υπάρχει θάνατος γιατί υπάρχει γέννηση, υπάρχει ζέστη γιατί υπάρχει ήλιος, υπάρχει επιθυμία γιατί υπάρχει η επόμενη στιγμή. Έτσι δημιουργείται ο κύκλος της δυστυχίας και αν ξεριζωθεί η άγνοια, τότε αντιστρέφεται όλη η σειρά του κύκλου των 12 nidanas.
Αναγνωρίζονται γενικά δύο σχολές Βουδισμού, δύο ατραποί (οδοί ή μονοπάτια) προς την επίτευξη της Φώτισης. Η Μαχαγιάνα (Μεγάλο όχημα) που διαδόθηκε κυρίως στο Θιβέτ, το Νεπάλ, τη βόρεια Ινδία, την Κίνα και την Ιαπωνία και η Χιναγιάνα (Μικρό όχημα) ή Τεραβάντα. Επίσης, μεταξύ 3ου και 7ου αιώνα μ.Χ. αναπτύχθηκε η τρίτη ατραπός ονομαζόμενη Βατζραγιάνα και η οποία αποτελεί ουσιαστικά τον Βουδισμό Τάντρα. Σύμφωνα με κάποιες κατατάξεις η Βατζραγιάνα ανήκει και εντάσσεται στη σχολή Μαχαγιάνα, ενώ σύμφωνα με άλλες θεωρείται διακριτή σχολή.
Στη Μαχαγιάνα ο αποκαλούμενος ως Bodhisattva είναι εκείνος που έχει επιτύχει τη φώτιση, αλλά που επιλέγει να παραμείνει σε αυτό τον κόσμο της πλάνης (Samsara) προκειμένου να οδηγήσει και άλλους στη φώτιση.
Η Νιρβάνα είναι λέξη σανσκριτική που έχει ληφθεί ως θρησκευτικός-φιλοσοφικός όρος, που σημαίνει γενικά: “το σβήσιμο της φλόγας”. Ως φιλοσοφικός όρος χαρακτηρίζει τη βουδιστική απάρνηση κάθε εγκόσμιας επιθυμίας, παντός γήινου, δια της οποίας και επέρχεται η απολύτρωση από τα δεινά της ζωής και του κόσμου. Ως θρησκευτικός όρος χαρακτηρίζει μια κατάσταση που επιτυγχάνεται με την άσκηση και εξαλείφει τον πόνο που οφείλεται στο κάρμα της γέννησης και του θανάτου στον κύκλο των αναγεννήσεων του ανθρώπου. Στον αρχέγονο Βουδισμό, η νιρβάνα ισοδυναμούσε κυρίως με την εκμηδένιση και την εξαφάνιση του πόνου (ντούχκα) που είναι συνδεδεμένος με την επίγεια ζωή των αισθητών αντιλήψεων, της επιθυμίας (κάμα) και της δίψας (τρίσνα) της εμπειρίας. Η νιρβάνα αποτελεί το αποκορύφωμα του διαλογισμού, για την οποία οι βουδιστές του ρεύματος μαχαγιάνα πρεσβεύουν ότι γίνεται κατανοητή μόνο όταν βιωθεί.
Ο βουδισμός μαχαγιάνα θεωρεί τη νιρβάνα ως μια απόλυτη κατάσταση, στην οποία το αρχέγονο φως της Συνείδησης (πραμπασβάρα-τσίττα) μοιάζει να έχει προέλθει από την κενότητα (σούνια), πέρα από τη διαφοροποίηση του είναι και του μη είναι, όπως το στοιχείο του χρυσού είναι ανεξάρτητο από το σχήμα που δίνουμε στα χρυσά αντικείμενα, όπως π.χ. το σχήμα ενός δακτυλιδιού ή ενός βραχιολιού. Ο χρυσός μπορεί να πάρει οποιοδήποτε σχήμα αλλά ποτέ δεν είναι αυτός ο ίδιος κάποιο σχήμα.
Για το Σαīβισμό του Κασμίρ:
Η φιλοσοφική παράδοση της Τρίκα που έγινε ευρύτερα γνωστή ως Σαϊβισμός του Κασμίρ, εξ αιτίας της ονομασίας της περιοχής που αναπτύχθηκε, έχει τις ρίζες της στις Βέδες και τις Ουπανισάδες, τα αρχαιότερα ιερά κείμενα των Ινδιών. Αποτελεί μέρος της Tantra, και αναπτύχθηκε ταυτόχρονα και παράλληλα με τα άλλα έξι ορθόδοξα βεδικά συστήματα αλλά και τα ανορθόδοξα σαρμανικά, που δεν αποδέχονται την αυθεντία των Βεδών. Συστηματοποιήθηκε όμως σαν φιλοσοφικό σύστημα μετά τον 8ο αιώνα μ.Χ. μέσα από μια σειρά φωτισμένων δασκάλων που προσπάθησαν να συνθέσουν τις διάφορες φιλοσοφικές παραδόσεις της Ινδίας και να επιλύσουν αναπάντητους μεταφυσικούς και γνωσιολογικούς προβληματισμούς που προέκυπταν σ’ αυτές.
Η φιλοσοφία της Τρίκα διακηρύσσει ότι ολόκληρος ο κόσμος, όλες οι πνευματικές και υλικές οντότητες, είναι εκφράσεις της παγκόσμιας συνείδησης, που αποκτούν πραγματική υπόσταση μέσα από τις δυνάμεις (Σάκτις) του Θεού (Σίβα). Η αποδοχή της θείας φύσης όλων των όντων αφήνει την διδασκαλία ανοικτή προς όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την κάστα, το φύλο, την φυλή και τα πιστεύω του καθενός.
Σκοπός της είναι να βοηθήσει τον πνευματικό αναζητητή να ανυψώσει την ατομική του συνείδηση και να εισέλθει στην παγκόσμια θεία συνείδηση που διαχέει τα πάντα. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται στην προσπάθεια αυτή είναι η επίκληση της Θείας Χάριτος (Σαμπαβοπάγια), η βίωση του μυστηρίου της τριαδικής ενότητας όπου ο γνώστης, η γνώση και το αντικείμενο της γνώσης γίνονται ένα (Σακτοπάγια) και η ατομική άσκηση ή γιόγκα (Αναβοπάγια).
Η διεύρυνση της συνειδητότητας δεν είναι απόλυτη ελευθερία, γιατί αφορά την ατομική ελευθερία. Η απόλυτη ελευθερία απαιτεί υπέρβαση της ατομικότητας και βίωση όλου του σύμπαντος. Η moksha είναι μια ενωτική κατάσταση όπου το άπειρο και το περιορισμένο συνυπάρχουν, ο δημιουργός και το δημιούργημα του δεν διαχωρίζονται , ο nataraja, ο χορευτής και ο κοσμικός χορός του που γίνονται ένα. Στην απόλυτη ελευθερία δεν υπάρχει purusha, (στο σιβαϊσμό ο purusha δεν είναι η ατομική ψυχή όπως στη γιόγκα, αλλά η ένωση κουκίδων), δεν υπάρχει κόσμος, χρόνος, χώρος. Υπάρχει μόνο μια κουκίδα, μια τελεία, μια συνείδηση, που με την ένωση πολλών κουκίδων μαζί, παίρνει άπειρες μορφές και δημιουργείται έτσι ο κόσμος. Υπάρχει μόνο ο Σίβα, η απόλυτη, ελεύθερη συνείδηση, που επιλέγει να περιορίζεται για να έχει την εμπειρία του κόσμου και του εαυτού του.
Επίλογος
Ο Σίβα περιορίζεται από την απόλυτη ελευθερία για να μπορέσουμε να δούμε την ενότητα με τον κόσμο και μαζί του. Αυτό που έμεινε είναι ότι ζήσαμε πολλές στιγμές συγκίνησης, έναν εσωτερικό κραδασμό, όπου τώρα τα λόγια δεν μπορούν να περιγράψουν.
Ίσως μόνο η νέα μας ματιά…
*Η Αλεξία Μαρίτσα είναι απόφοιτος της ΑΣΟΕΕ και ασκείται στη γιόγκα από το 1996. Το 2009 ολοκλήρωσε την εκπαίδευση δασκάλων hatha yoga και άρχισε να διδάσκει. Μαθήτευσε στο σύστημα Iyengar από το οποίο εμπνεύστηκε και αντλεί στοιχεία. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια laya yoga, ashtanga yoga, thai massage και κύκλους εμβάθυνσης στη φιλοσοφία. Ενδιαφέρεται για την Ayurveda και το θεραπευτικό κομμάτι της γιόγκα.
