Γιόγκα και ελληνική νομοθεσία – προβλήματα και προτάσεις
Της Μαρίας Χρυσοχεράκη*
Η λέξη «Γιόγκα» υπάρχει στην Ελληνική Νομοθεσία μόνο σε ένα άρθρο ενός πρακτικά σχεδόν άσχετου Π.Δ. (Προεδρικό Διάταγμα) του 1983. Είναι το άρθρο για τα μαθήματα επιλογής που μπορεί να κάνει μια Ανώτερη Σχολή χορού.
«ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ: 372/83
Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Χορού.
Μαθήματα
1. Τα διδασκόμενα μαθήματα κατά τη διάρκεια του κύκλου σπουδών είναι τα εξής: α/ Κύρια: (1) Κλασικό Μπαλλέτο (2) Σύγχρονος Χορός (3) Ρυθμική (4) Θεωρία και ανάλυση τεχνικής μπαλλέτου και Σύγχρονου Χορού. (5) Διδασκαλία, που περιλαμβάνει παρακολούθηση μαθημάτων διδασκαλίας από καθηγητές της Σχολής και Πρακτική εξάσκηση με την εποπτεία Καθηγητή. β/ Δευτερεύοντα: (1) Μουσική, που συμπεριλαμβάνει ανάλυση μουσικής- Μορφολογία και ιστορία Μουσικής. (2) Εφαρμοσμένη ανατομία και μυολογία. (3) Ιστορικοί και θεατρικοί Χοροί (CHARACTER). (4) REPERTOIRE. Σύγχρονο και Κλασικό. (5) Ελληνικοί Χοροί. (6) Ιστορία Χορού. (7) Αυτοσχεδιασμός και στοιχεία χορογραφίας. (8) Παιδαγωγική Ψυχολογία.
2. Εκτός των υποχρεωτικών μαθημάτων της παρ. 1 μπορούν να διδάσκονται και τα εξής προαιρετικά για τις Σχολές μαθήματα: Τζάζ, Μιμική, Μακιγιάζ, PAS DE DEUX, ΓΙΟΓΚΑ και ξένη γλώσσα. Σε περίπτωση που διδάσκεται σε Σχολή προαιρετικό μάθημα, τότε είναι υποχρεωτικό για το σπουδαστή.»
Η προφανή ερώτηση είναι: Ποιος διδάσκει στις ανώτερες σχολές χορού Γιόγκα τους μαθητές αυτών των σχολών; Είναι δυνατόν όλη η διεργασία μαθητείας γιόγκα να επαφίεται στους απόφοιτους των σχολών κλασικού μπαλέτου και χορού και όχι στους ειδικευμένους δάσκαλους; Πόσο μάλλον όταν συνυπολογίσουμε ότι στις Ανώτερες Σχολές Χορού, πρακτικά, δεν διδάσκεται το μάθημα αφού στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πιστοποιημένοι δάσκαλοι γιόγκα, αφού δεν υπάρχει μηχανισμός κρατικής πιστοποίησης διπλωμάτων γιόγκα.
Είναι δυνατόν για να μπορέσει κάποιος να διδάξει γιόγκα να υποχρεώνεται να έχει τελειώσει ανώτερη σχολή χορού;
Τα παραπάνω δεν έχουν πρακτικά εφαρμογή οπότε ο νομοθέτης και οι κατά τόπους ελεγκτικές αρχές που είναι οι Περιφέρειες όλης της Ελλάδας (πρώην Νομαρχίες) θεωρούν την γιόγκα εκγύμναση και καλούν τους ενδιαφερόμενους, αν θέλουν να διδάσκουν γιόγκα να εναρμονιστούν με τις διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος 219/2006 και της ΔΙΑΠΔ/Φ.Α.2.1/33565/9.12. που αφορούν τα Ιδιωτικά Γυμναστήρια και τις Σχολές εκμάθησης Αθλημάτων.
Συγκεκριμένα το Π.Δ.219/2006 στο άρθρο 1 παρ. 1 και 3 αναφέρει :
ΑΡΘΡΟ 1
Άδεια λειτουργίας
Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, μπορεί να ιδρύει και να λειτουργεί γυμναστήριο ή αθλητική σχολή, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών σωματικής άσκησης και άθλησης, την εκμάθηση ή καλλιέργεια αναγνωρισμένου ή μη αθλήματος, με καταβολή ή μη αμοιβής, διδάκτρων ή οποιασδήποτε άλλης μορφής οικονομικής απολαβής ύστερα από προηγούμενη άδεια λειτουργίας, που χορηγείται με απόφαση του Νομάρχη.
3. Ως αθλητική σχολή νοείται κάθε εκπαιδευτική μονάδα που έχει σκοπό την εκμάθηση ή καλλιέργεια αναγνωρισμένου ή μη αθλήματος. Στις διατάξεις του παρόντος εμπίπτουν και οι προσφερόμενες από τα αθλητικά σωματεία υπηρεσίες εκμάθησης αθλημάτων (αθλητικές ακαδημίες) του άρθρου 7 παρ. 2 ν. 2725/1999….»
Επίσης στο άρθρο 2 αναφέρει :
ΑΡΘΡΟ 2
Παρεχόμενες υπηρεσίες
Τα Γυμναστήρια κατά τις διατάξεις του παρόντος έχουν ως σκοπό να παρέχουν:
1. Υπηρεσίες ομαδικής και ατομικής σωματικής άσκησης με σκοπό την σωματική ευρωστία, ευεξία και σωματική και ψυχική υγεία δια των μέσων της επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στον τομέα αυτό. Επίσης παρέχονται υπηρεσίες ατομικής και ομαδικής σωματικής άσκησης προς βελτίωση ειδικών ικανοτήτων και συντήρηση της ατομικής φυσιολογίας ή μεγιστοποίηση λειτουργιών ζωτικών οργάνων μετά από παθολογικές καταστάσεις και ιατρικές υποδείξεις από ειδικό προς τούτο επιστημονικό προσωπικό. Προς επίτευξη των ανωτέρω σκοπών παρέχονται υπηρεσίες: ελεύθερης γυμναστικής, αεροβικής γυμναστικής, αερόβιας προπόνησης με χρήση ηλεκτρονικών μηχανημάτων, προπόνησης με αντιστάσεις, προγραμμάτων ευλυγισίας, μυϊκών διατάσεων, κολύμβησης και συναφών σωματικών κινητικών δραστηριοτήτων, προγραμμάτων ανάπτυξης και προαγωγής της αντοχής, δύναμης, ταχύτητας, ευλυγισίας και νευρο-μυοκινητικών δραστηριοτήτων….»
Στα παραπάνω βλέπουμε πως η γιόγκα δεν αναφέρεται πουθενά αλλά ο κρατικός μηχανισμός ελέγχει την γιόγκα ως «ομαδική και ατομική σωματική άσκηση με σκοπό την σωματική ευρωστία, ευεξία και σωματική και ψυχική υγεία».
Ποιες είναι όμως οι προϋποθέσεις για την λειτουργία αυτών των μονάδων;
ΑΡΘΡΟ 3
Προϋποθέσεις λειτουργίας
«… 5. Το εκπαιδευτικό προσωπικό γυμναστηρίου ή αθλητικής σχολής πρέπει να διαθέτει κατ’ ελάχιστο τα παρακάτω προσόντα:
α) Ο δ/ντής να είναι πτυχιούχος Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) ελληνικού ή ισότιμου αλλοδαπού ΑΕΙ, με τριετή τουλάχιστον εμπειρία στην διαχείριση προγραμμάτων μαζικής ή ατομικής άθλησης ή εκγύμνασης.
β) Οι διδάσκοντες, εκπαιδευτές, γυμναστές, προπονητές, να είναι πτυχιούχοι ΤΕΦΑΑ, ελληνικού ή ισότιμου αλλοδαπού ΑΕΙ ή να έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος που έχει χορηγηθεί από τον αρμόδιο κρατικό φορέα. Εάν οι υπηρεσίες που παρέχει το γυμναστήριο ή η αθλητική σχολή απαιτούν ιδιαίτερη εξειδίκευση, το προσωπικό απαιτείται να διαθέτει σχετική βεβαίωση, πιστοποίηση ή δίπλωμα του αρμόδιου κρατικού φορέα…»
Με δεδομένο ότι το ελληνικό κράτος δεν έχει αναγνωρίσει το επάγγελμα του δασκάλου γιόγκα οπότε δεν υπάρχει «…σχετική βεβαίωση, πιστοποίηση ή δίπλωμα του αρμόδιου κρατικού φορέα…» οι ελεγκτικές αρχές δέχονται ότι αφού οι σχολές γιόγκα παρέχουν «…υπηρεσίες ομαδικής και ατομικής σωματικής άσκησης με σκοπό την σωματική ευρωστία, ευεξία και σωματική και ψυχική υγεία δια των μέσων της επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού…» τότε οι μόνοι που δικαιούνται να διδάσκουν είναι οι απόφοιτοι ΤΕΦΑΑ, οι οποίοι σήμερα διδάσκονται τη γιόγκα ως μάθημα κατ’ επιλογή στα ΤΕΦΑΑ Θεσ/νίκης, Θεσσαλίας και Αθηνών. Αλλά και πάλι προκύπτει το ερώτημα: αυτός που διδάσκει τη γιόγκα στα ΤΕΦΑΑ από πού την έχει διδαχθεί; Σε κάθε περίπτωση δεν είναι δυνατόν να διδάσκουν γιόγκα μόνο οι απόφοιτοι των γυμναστικών ακαδημιών, καθώς αυτό θα απέκλειε όλους τους δασκάλους που έχουν μάθει τη γιόγκα μέσα από τη μακρόχρονη παραδοσιακή μέθοδο μεταβίβασης της γνώσης από δάσκαλο σε μαθητή, καθώς και από μη-πανεπιστημιακές σχολές γιόγκα παγκοσμίου αναγνωρίσεως. Πόσο μάλλον αν συνυπολογιστεί ότι οι άλλοι επαγγελματίες της εκγύμνασης, οι προπονητές αθλημάτων (προπονητές πολεμικών τεχνών, κ.λπ.) διδάσκουν με μόνο προσόν την παρακολούθηση λίγων μηνών σε σχολή προπονητών.
Όσο για τις προδιαγραφές του χώρου των σχολών τα πράγματα είναι ακόμα πιο ανεφάρμοστα, αφού ο νομοθέτης έχοντας στο νου του ουσιαστικά τα γυμναστήρια βάζει δυσβάστακτες και αχρείαστες για τις σχολές γιόγκα προϋποθέσεις:
ΑΡΘΡΟ 4
Κτιριολογικά στοιχεία γυμναστηρίου ή αθλητικής σχολής
Προϋποθέσεις εγκαταστάσεων αθλητικών σχολών
«1. Οι χώροι και εν γένει οι εγκαταστάσεις άσκησης, άθλησης και διδασκαλίας πρέπει να είναι ανάλογα του είδους των παρεχομένων υπηρεσιών και των αθλημάτων που διδάσκονται ή διενεργούνται σε αυτούς, σε κάθε δε περίπτωση πρέπει να πληρούνται οι κάτωθι προϋποθέσεις:
Α. Γενικές προδιαγραφές:
α) Το κτίριο ή τα κτίρια του γυμναστηρίου ή της αθλητικής σχολής χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εκπλήρωση των σκοπών του γυμναστηρίου ή της αθλητικής σχολής.
β) Ο συνολικός χώρος του γυμναστηρίου ή της αθλητικής σχολής είναι τουλάχιστον εκατό (100) τετραγωνικά μέτρα, στα οποία δεν συμπεριλαμβάνονται οι τυχόν υπαίθριοι και ημιυπαίθριοι χώροι, καθώς και οι βοηθητικοί χώροι (όπως οι αποθηκευτικοί χώροι, χώρος του λεβητοστασίου και ο χώρος του ανελκυστήρα). Ο συνολικός ωφέλιμος χώρος του γυμναστηρίου ή της αθλητικής σχολής που χρησιμοποιείται από τους εκγυμναζόμενους προς εκγύμναση ή εκμάθηση του αθλήματος είναι τουλάχιστον εβδομήντα (70) τετραγωνικά μέτρα. Το ελάχιστο ύψος κάθε χώρου ορίζεται σε δύο μέτρα και εξήντα εκατοστά (2,60).
γ) Η ελάχιστη επιφάνεια ωφέλιμου χώρου άθλησης ανά εκγυμναζόμενο είναι πέντε (5) τετραγωνικά μέτρα….»
Πρακτικά λοιπόν δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για τη γιόγκα, τους δασκάλους ή τους χώρους καλλιέργειας της.
Υπάρχουν διάφορες ιδέες για το πώς μπορεί να νομιμοποιηθούν οι δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με τη γιόγκα. Ο «ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΟΓΚΑ ΕΛΛΑΔΑΣ» είναι ένας από τους εγχώριους συνομιλητές με το κράτος και έχει κάνει σχετικά σαφείς και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και προτάσεις προς το Υφυπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, που μέχρι τώρα δεν έχουν ευοδωθεί.
- Η Μαρία Χρυσοχεράκη γεννήθηκε στο Darwin της Αυστραλίας. Έκανε τα πρώτα της βήματα στη γιόγκα το 1986 και από τότε εξερεύνησε μερικά από τα πιο γνωστά συστήματα όπως: Sivananda, Satyananda, και Yoga Works. Το 2002 ξεκίνησε Iyengar γιόγκα και συνεχίζει να μαθητεύει μέχρι και σήμερα. Πλέον είναι πιστοποιημένη δασκάλα Iyengar γιόγκα (Intermediate Junior 3). Διδάσκει σε γυμναστήρια και στούντιο ενώ το 2010 άνοιξε τη δική της σχολή. Για πολλά χρόνια ήταν η ιδρύτρια του yogaonline.gr, του πρώτου διαδικτυακού περιοδικού γιόγκα στην Ελλάδα.