Διακοσμημένα φορτηγά στους δρόμους της Ινδίας
Χριστίνα Αρόρα*
Στο ταξίδι που πραγματοποιήσαμε το 2016 στην Ινδία ένα από τα πολλά πράγματα που μας έκαναν εντύπωση ήταν τα διακοσμημένα φορτηγά που συναντήσαμε στους πολύβουους δρόμους της χώρας και ιδίως στα ορεινά. Ήταν τόσο πλουμιστά που με έκαναν να αναρωτηθώ ποια ήθη και έθιμα κρύβονταν πίσω από αυτόν τον εντυπωσιακό διάκοσμο.
Μετά από σύντομη μελέτη ανακάλυψα ότι πρόκειται για παράδοση πολλών ετών. Ήδη από τη δεκαετία του ’40 οι Sikh ζωγράφιζαν τις μορφές των γκουρού τους και άλλα θρησκευτικά θέματα που βοήθησαν στην εξάπλωση της θρησκείας τους, ενώ οι μουσουλμάνοι ζωγράφιζαν τους δικούς τους αγίους, τους Σούφι. Στην πορεία τα μοτίβα εμπλουτίστηκαν και έγιναν πιο mainstream.
Τα φορτηγά της Ινδίας (όπως και του Πακιστάν) αποτελούν σημαντική κινητήριο δύναμη αυτής της ταχέως αναπτυσσόμενης οικονομίας. Για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες αυτής της τεράστιας χώρας, οι οδηγοί αυτών των θηρίων είναι αναγκασμένοι να περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου πάνω στο τιμόνι, συχνά αποκλεισμένοι για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω κακών συνθηκών, είτε του καιρού είτε του οδικού δικτύου. Απουσιάζουν λοιπόν για αρκετό καιρό από το σπίτι τους και την οικογένειά τους. Για να παρηγορηθούν και να νιώθουν πιο οικεία, πιο ζεστά, διακοσμούν το όχημά τους για να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους. Η διακόσμηση αυτή πραγματοποιείται τόσο στο εσωτερικό μέρος του οχήματος, όσο και στο εξωτερικό, ενώ το παράδειγμα διακόσμησης που συναντάται πιο συχνά είναι η ζωγραφιά μιας γυναίκας να ρωτάει τον οδηγό- άνδρα της στα ινδικά “πότε θα γυρίσεις σπίτι;”
Υπάρχουν βέβαια και άλλοι λόγοι για τους οποίους οι οδηγοί των φορτηγών διακοσμούν τα φορτηγά τους. Πολλοί θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο ξορκίζουν το κακό και το μάτι ώστε να έχουν όλη την καλή τύχη με το μέρος τους, η οποία θα τους χρειαστεί στο μακρύ τους ταξίδι. Επιπλέον δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το όχημα αποτελεί το βιοποριστικό τους μέσο και ουσιαστικά αποτελεί μία κινούμενη διαφημιστική πινακίδα. Όσο πιο όμορφο είναι, τόσους πιο πολλούς πελάτες θα προσελκύσει. Και από την άλλη με αυτόν τον τρόπο αποτίουν έναν φόρο τιμής στο όχημα που τους συντροφεύει και τους ζει.
Με τι όμως διακοσμούν οι Ινδοί τα φορτηγά τους; Σε μια τόσο μεγάλη χώρα δεν θα μπορούσαν τα σχέδια παρά να ποικίλλουν. Συναντάμε έντονα την θρησκευτική εικονογραφία. Εμείς προσωπικά είδαμε ζωγραφισμένους Ινδουιστικούς θεούς αλλά και Θιβετανικούς. Εκτός από θεότητες δεν λείπουν και οι διάσημοι σταρ του Bollywood. Τα χρώματα είναι έντονα και ζωντανά. Δεν θα μπορούσαν άλλωστε να ντύνουν διαφορετικά τα οχήματά τους. Όπως ντύνουν και τον ίδιο τους τον εαυτό. Συχνά είναι τα λουλουδάτα (floral) μοτίβα. Θα βρούμε επίσης ξύλινα γλυπτά στις πόρτες που λειτουργούν ως φυλακτά. Κρεμασμένα στην μπροστινή όψη θα δούμε φούντες, πλεκτά υφάσματα, γιρλάντες, ακόμα και αλυσίδες δεμένες από τον προφυλακτήρα. Συχνά στην πίσω όψη του φορτηγού είναι γραμμένες παροτρύνσεις του τύπου Horn please! ή κάτι παρεμφερές που ωθούν στην αγαπημένη έξη των Ινδών οδηγών. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα στους δρόμους της Ινδίας χωρίς διαρκή κόρνα. Εκτός από τα κοινότοπα αυτά μηνύματα πολλοί επιλέγουν να γράψουν πολιτικά συνθήματα μέσα από τα οποία εκφράζουν τις πεποιθήσεις τους. Φυσικά και αυτά μεταβάλλονται από εποχή σε εποχή ανάλογα με τις κοινωνικό-πολιτικές συγκυρίες.
Τη διακόσμηση αυτή αναλαμβάνουν συχνά εξειδικευμένα εργαστήρια. Οι καλλιτέχνες που ζωγραφίζουν εδώ και πολλά χρόνια τα φορτηγά της Ινδίας έχουν σπαταλήσει ώρες κοπιαστικής δουλειάς υπό τον δυνατό ήλιο. Γι’ αυτό και δεν θέλουν τα παιδιά τους να βιώσουν την ίδια ταλαιπωρία. Έτσι, τα προτρέπουν να σπουδάσουν αντί να συνεχίσουν την τέχνη τους. Φυσικά είναι κατανοητό για έναν γονιό να αισθάνεται και να πράττει κατά αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός καθώς και ότι υπάρχει μια τάση αντικατάστασης των ζωγραφιών με αυτοκόλλητα, ίσως να έχει σημάνει η αρχή του τέλους για αυτά τα κινούμενα έργα τέχνης.
Μέσα από αυτή τη συνήθεια οι οδηγοί ουσιαστικά εκφράζουν τον εαυτό τους. Πρόκειται για μια πράξη εξωτερίκευσης του ψυχισμού τους. Από την άλλη πρόκειται για μια πράξη εξέγερσης, για μία ιεροτελεστία διέλευσης αυτών των πολύχρωμων φορτηγών στους γκρίζους και σκονισμένους δρόμους της χώρας.
Πηγές:
https://jalopnik.com/the-amazing-decorated-trucks-of-india-253832656
https://www.cnn.com/travel/article/india-truck-art-travel-design/index.html
https://numadic.com/blog/why-do-indian-truck-drivers-decorate-their-trucks/
*Η Χριστίνα Αρόρα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986. Κατάγεται από την Ελλάδα και από το Punjab της Ινδίας. Σπούδασε ελληνική φιλολογία και σήμερα εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα. Έχει ασχοληθεί με τη γραφή Braille ενώ πρόσφατα άρχισε να μελετά τα χίντι και τον ινδικό πολιτισμό. Είναι διαχειρίστρια και αρθρογράφος στο blog https://mikresdiafyges.wordpress.com/
Άρθρα της Χριστίνας Αρόρα στα ΙΝΔΙΚΑ:
«Το πουγκί της Χήρας» του Μπίρμπαλ σε θεατρική παράσταση από τους σπουδαστές των Χίντι στην Αθήνα, ΙΝΔΙΚΑ 2019.
«Διακοσμημένα φορτηγά στους δρόμους της Ινδίας», ΙΝΔΙΚΑ 2019.
«Ζητήματα ταυτότητας (Πώς είναι να είσαι Ελληνο-Iνδός στην Ελλάδα του 21ου αιώνα)», ΙΝΔΙΚΑ 2019.
