Τσουνάμι και η Ελληνική Βoήθεια

Οι  εορτασμοί των Χριστουγέννων και του νέου έτους σίγησαν ξαφνικά σε όλα τα μέρη του κόσμου καθώς η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθούσε άναυδη τις σκηνές που μετέφεραν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στα σπίτια μας. Η βιβλική καταστροφή που έπληξε τις χώρες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας μετά τον ισχυρό σεισμό της 26ης Δεκεμβρίου άφησε πίσω της εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια αστέγους που βρίσκονται σε κατάσταση άμεσης ανάγκης βοήθειας για την επιβίωση τους. Κορυφαίες προσωπικότητες, όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, χαρακτήρισαν την τραγωδία στον Ινδικό Ωκεανό ως τη μεγαλύ-τερη καταστροφή που έχει αντιμετωπίσει ο Οργανισμός και επισήμαναν ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια και πολλά δις δολάρια για να ανακάμψουν οι οικονομίες των πληγεισών χωρών.

Εντυπωσιαστήκαμε από την πρωτοφανή ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, που έσπευσαν αμέσως να ανταποκριθούν στις εκκλήσεις για βοήθεια. Κυβερνήσεις,  στρατοί, εκκλησίες, οργανισμοί, σύλλογοι, αλλά και μεμονωμένοι πολίτες κάθε ηλικίας και κοινωνικής προέλευσης ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για την ανακούφιση των πληγέντων προσφέροντας από το περίσσευμα ή το υστέρημά τους.

Εκπληκτική υπήρξε και η συνεισφορά του ελληνικού λαού. Το  Υπουργείο Εξωτερικών ενέκρινε το κονδύλιο των 400.000 δολαρίων ενώ παράλληλα ο υφυπουργός Εξωτερικών, Ε. Στυλιανίδης γνωστοποίησε ότι μέχρι τις 3 Ιανουαρίου 2005, από τη χώρα μας είχαν σταλεί 400 τόνοι σε τρόφιμα, νερό, σκηνές και ιατροφαρμακευτικό υλικό. Ένα αεροπλάνο με άνδρες της ειδικής μονάδας διάσωσης αναχώρησε αμέσως για τις πληγείσες περιοχές.Ακολούθησε η αποστολή ενός κρουαζιερόπλοιου  που μετατράπηκε σε πλωτή νοσοκομειακή μονάδα στη Σρι Λάνκα.

Την ίδια ώρα, ξεκίνησε η προσπάθεια για τη συγκέντρωση ανθρωπιστικής βοήθειας από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), Μητροπόλεις, Πανελλήνιες Ομοσπονδίες, δήμους, μέσα μαζικής ενημέρωσης, εταιρείες, κ.ά. Στις δύο ημέρες του τηλεμαραθώνιου που οργάνωσε η ΕΡΤ, με τη συνεργασία του Υπουργείου Εξωτερικών, προσφέρθηκαν συνολικά 17 εκατομμύρια ευρώ, ενώ άλλο ένα εκατομμύριο ευρώ συγκεντρώθηκε στην ειδική δημοπρασία που πραγματοποιήθηκε στη ΝΕΤ, υπό την ονομασία «Δώρα Ανθρωπιάς».

Ιδιαίτερα ευέλικτη αποδείχθηκε η Φιλανθρωπική Οργάνωση της Εκκλησίας της Ελλάδος “Αλληλεγγύη” που συγκέντρωσε άμεσα και χωρίς καμία καθυστέρηση 14 τόνους ειδών πρώτης ανάγκης που εστάλησαν στις πληγείσες περιοχές της Ινδίας και της Σρι Λάνκα. Εκστρατεία συγκέντρωσης βοήθειας άρχισε και η Αρχιεπισκοπή Αμερικής, με την  περιφορά ειδικού δίσκου σε όλες τις εκκλησίες των ενοριών της Αρχιεπισκοπής στην Αμερική. Η φιλανθρωπική Εταιρεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Καλκούτα, η Ιερά Μητρόπολη του Χονγκ-Κονγκ και οι  Διεθνείς Ορθόδοξες Χριστιανικές Φιλανθρωπίες (IOCC), αναμένεται επίσης να προσφέρουν ειδική βοήθεια στους σεισμόπληκτους και πλημμυροπαθείς της Νοτιοανατολικής Ασίας, που επλήγησαν από τη φοβερή καταστροφή.

Η πρωτοφανής έκφραση της συμπόνιας και της αλληλεγγύης άφησαν έναν μήνυμα ελπίδας ότι ο  άνθρωπος παρά τον υλισμό που τον περιτυλίσσει συνεχίζει να συμπονά και να συμμερίζεται τον συνάνθρωπό του που υποφέρει, όσο μακριά και αν βρίσκεται. Παράλληλα όμως παρουσιάσθηκαν και παρουσιάζονται πολλά ιδιόμορφα προβλήματα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αν θέλουμε να έχουμε αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των συνεισφορών και περιορισμό των κρουσμάτων αισχροκέρδειας και εκμετάλλευσης. Κατ’ αρχή θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα τεράστια ποσά που ανακοινώνονται αφειδώς από τις κυβερνήσεις των διαφόρων χωρών συνήθως στην πράξη περιορίζονται σημαντικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί  ο μεγάλος σεισμός του 2003 στο Ιράν, όπου αντί για την διεθνή βοήθεια του 1,2 δις. δολάρια που διακηρύχθηκε στην αρχή λιγότερο από το ένα δέκατο έφθασαν τελικά στην Τεχεράνη.

Η διαφθορά των κυβερνητικών φορέων στις υπό ανάπτυξη χώρες, αποτελεί ένα ακόμη μεγάλο πονοκέφαλο για τους δωρητές, καθώς η ιδιοποίηση των δωρεών τόσο από ανώτερους όσο και από χαμηλόβαθμους υπαλλήλους δεν αφήνει σχεδόν τίποτα να φθάσει στους τελικούς αποδέκτες τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι δωρεές της διεθνής κοινότητας για την καταπολέμηση της λέπρας στην Νότια Ασία. Η υλική βοήθεια είναι υπεραρκετή αλλά τα κρούσματα της ασθένειας συνεχίζουν να υπάρχουν αμείωτα. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η παροχή της βοήθειας μόνο σε φιλοκυβερνητικές  ομάδες  πολιτών και η αγνόηση άλλων, όπως για παράδειγμα των διαφωνούντων και των ανταρτών.

Η αντιμετώπιση της κυβερνητικής διαφθοράς φαίνεται να είναι εφικτή με την  αποστολή συνεργείων από το εξωτερικό – αν το επιτρέπουν οι τοπικές κυβερνήσεις. Στην πρόσφατη κρίση, ιδιαίτερα αποτελεσματικές φαίνεται να ήταν οι επεμβάσεις βοήθειας των αμερικανικών και ινδικών  στρατιωτικών ελικοπτέρων και πλοίων στις πληγέντες περιοχές της Ινδονησίας και της Σρι Λάνκα. Το παράδειγμα αυτό προσδοκούμε ότι θα το ακολουθήσουν και άλλες χώρες. Ήδη η Ιαπωνία ανακοίνωσε την αποστολή στρατιωτικής μονάδας για βοήθεια στην περιοχή. Με ορισμένους σωστούς χειρισμούς, η πολεμική μηχανή μπορεί να μετουσιωθεί και να χρησιμοποιηθεί για ειρηνικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς γεγονός που θα έχει πολύ πιο θετικά αποτελέσματα τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομία των χωρών.

Η παροχή υπηρεσιών από μεγάλους διεθνείς οργανισμούς είναι συχνά προβληματική λόγω του υψηλόμισθου προσωπικού των που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους. Το ίδιο πρόβλημα, αλλά σε μικρότερο βαθμό, εμφανίζεται και στις  τοπικές μη κερδοσκοπικές  εταιρείες μιας και η φιλανθρωπία αποτελεί για μερικούς μια καλή ευκαιρία για την εξασφάλιση πλούτου από το εξωτερικό. Με ιδιαίτερο σκεπτικισμό αντιμετωπίζεται και το φιλανθρωπικό έργο των θρησκευτικών οργανώσεων καθώς οι τοπικές κοινωνίες παρακολουθούν με ανησυχία την χρησιμοποίηση του φιλανθρωπικού έργου για «προσηλυτιστικούς» σκοπούς.